Bach van de Dag:
Wat is het verband tussen het werk van Bach en de val van de Berlijnse Muur? Zou E.T. wel eens hebben geluisterd naar een Brandenburgs Concert? En hoe klinkt de invloed van Bach door tot ver in de twintigste eeuw?
Zin in een dagelijkse portie Bach? Beluister het in de Bach van de Dag, van KRO-NCRV en NPO Radio 4.
Podcast afleveringen
30 december 2019: Parmantig
Hurlebusch was een grote naam in de Barok, een orgelvirtuoos die door heel Europa optrad. Hij ontmoette ook Bach, en was nogal overtuigd van zijn kunnen. In 1743 werd Hurlebusch organist in de Oude Kerk van Amsterdam. Ook de Hollanders vonden het maar een parmantige man – maar wel fijne Barokmuziek.
Conrad Friedrich Hurlebusch, Concert voor viool en orkest in a; dl.1, Manfred Kraemer (viool), Musica ad Rhenum olv Jed Wentz
27 december 2019: Een fragment, op de valreep
Wandelen door de muziek van Bach is soms als wandelen in een spiegelpaleis. Dezelfde muziek duikt soms in geheel andere gedaanten op. Zo zijn van het Clavecimbelconcert, BWV.1059, maar 9 maten bekend, maar is het werk herkenbaar in de opening van een cantate, en in een Hoboconcert en…
Johann Sebastian Bach, Concert voor klavecimbel en strijkorkest BWV.1059 (fragment), Alena Cherny (piano), Orchester Le Phenix
Johann Sebastian Bach, Cantate BWV.35 ‘Geist und Seele wird verwirret’; Sinfonia, Bach Collegium Japan olv Masaaki Suzuki, Masaaki Suzuki (orgel)
Johann Sebastian Bach, Concert voor hobo en strijkorkest BWV.1059R, Heinz Holliger (hobo), Camerata Bern olv Erich Hobarth
26 december 2019: Slaap, mijn liefste
In de Cantate uit het Weihnachtsoratorium voor Tweede Kerstdag zit een juweel van een aria; ‘Schlafe, mein Leibster’. Een en al intimiteit en warmte in dit gezang voor de pasgeboren Jezus. De aria bestond al… in een geheel andere cantate. Een en al intimiteit en warmte voor de 11-jarige Kroonprins van Saksen.
Johann Sebastian Bach, Weihnachtsoratorium, BWV.248; Cantate nr.2; aria; ‘Schlafe, mein Liebster, geniesse der Ruh’. Annette Markert (alt), Orkest van de Nederlandse Bachvereniging olv Jos van Veldhoven
Johann Sebastian Bach, Cantate Hercules auf dem Scheidewege, BWV.213; Aria ‘Schlafe mein Liebste’, Efra Ben-Nun (sopraan), Akademie fur Alte Musik Berlin olv Rene Jacobs
25 december 2019: Magnificat
Op Eerste Kerstdag 1723 had Bach het druk…. Eerst om 07.00 uur een dienst, dan om 09.00 uur en om 13.30 uur. En in elke dienst klonk muziek – om 13.30 ging zijn Magnificat in wereldpremiere, zijn langste en grootste werk tot dan toe.
Deze ‘oerversie’ uit 1723 klinkt in de podcast, in een werkelijk ongehoord fraaie uitvoering… Fijne Kerstdagen gewenst!
Johann Sebastian Bach, Magnificat, BWV.243a, La Chapella Harmonique olv Valentin Tournet
24 december 2019: Kernachtige lichtheid
Bijna Kerst, de belofte wordt ingevuld. Feestelijke muziek van Bach, prachtig gespeeld door violiste Alina Ibragimova. Ze speelt vederlicht, maar met een kern. Zeer virtuoos, maar in dienst van de muziek.
Johannn Sebastian Bach, Partita voor viool nr.3, BWV.1006, Alina Ibragimova (viool)
23 december 2019: Russische Bach
Op 23 december 1952 speelde Nikolajeva de wereldpremiere van de voor haar geschreven Preludes en Fuga's, op.87 van Sjostakovitsj. De componist was diep onder de indruk van haar Bach-spel tijdens het Bach Concours in Leipzig 1950. Ik dook in de archieven en vond prachtige oude opnamen door Nikolajeva en… Sjostakovitsj!
Johann Sebastian Bach, Prelude en Fuga, BWV.850 (WTCI), Tatjana Nikolajeva (piano; live, 1955)
Dmitri Sjostakovitsj, Preludes en Fuga's, op.87; nr.7, Dmitri Sjostakovitsj (piano; 1952)
Dmitri Sjostakovitsj, Preludes en Fuga's, op.87; nr.7, Tatjana Nikolajeva (piano; 1962)
20 december 2019: Blijmakende aria
Met een innerlijke extase zingt de sopraan zich hier met eindeloze versieringen naar ‘de Messias is in aantocht!’. Ik vind het een blijmakende aria, zeker in deze uitvoering… Bach op z’n feestelijkst.
Johann Sebastian Bach, Cantate nr.132 ‘Bereitet die Wege, bereitet Bahn’, BWV.132: Aria ‘Bereitet die Wege’, Ingrid Schmithusen (sopraan), Bach Collegium Japan olv Masaaki Suzuki
19 december 2019: Minimal Music momentje
Na 4 minuten komt er een Minimal Music moment in dit eerste deel uit het Concert voor 3 violen. Het kan eeuwig doorgaan, doet het niet, en zal Philip Glass en Steve Reich inspireren en/of jaloers maken. Ik kijk steeds uit naar dat moment in dit fantastische concert.
Johann Sebastian Bach, Concert voor 3 violen en strijkorkest BWV.1064R; dl.1 Allegro, Freiburger Barockorchester olv Thomas Hengelbrock
18 december 2019: Magnificat van jongste zoon
Johann Christian, Bach’s jongste zoon, was amper 20 toen hij arriveerde in Milaan, katholiek werd (zijn vader draaide zich waarschijnlijk om in zijn graf) en zelfs organist van de Dom van Milaan. In 1760 componeerde hij zijn derde Magnificat voor gebruik in de Milanese Dom.
Johann Christian Bach, Magnificat T.207, nr.3, Ensemble Arcangelo olv Jonathan
17 december 2019: Stille snaren
Intieme muziek, vol krachtige kwetsbaarheid. Ik hou van de luit en haar klank, alsof je geheel alleen zit te luisteren, de musicus is dichtbij. Muziek die spreekt van stilte en aandacht.
Johannn Sebastian Bach, Prelude, fuga en allegro, BWV.998, Eduardo Eguez (luit)
16 december 2019: ‘Er is er een jarig, hoera!’
De geboortedag van Ludwig van Beethoven. 16 December 1770, Bonn. Zijn leraar Neefe, een leerling van Thomascantor Hiller, bracht hem de fijne kneepjes bij van het orgelspel en het componeren van bijvoorbeeld fuga’s. Als Beethoven in Wenen aankomt, jonge hond van 22, schrijft hij Fuga’s op een thema van Bach.
In deze podcast ook aandacht voor de late Beethoven, wonderlijk mooi gespeeld door de jonge Franse pianist Remy Geniet.
Ludwig van Beethoven, Vijfde Symfonie, Gewandhausorchester olv Riccardo Chailly
Ludwig van Beethoven, Fuga op een thema van Bach a 4 cromatica, Wilhelm Krumbach (orgel)
Ludwig van Beethoven, Sonate nr.31 op.110; III. Fuga. Adagio ma non troppo, Remy Geniet (piano)
13 december 2019: Loflied en sollicitatie
Met zijn Magnificat schreef Bach’s tweede zoon een visitekaartje van zijn kunnen. Hij voerde het in 1750 uit in de Thomaskirche in Leipzig, vermoedelijk als sollicitatie, om zijn vader op te volgen. De commissie had waarschijnlijk geen oren aan hun hoofd, want het is een ‘beste Bach’!
Carl Philipp Emanuel Bach, Magnificat, Wq.215, Akademie fur Alte Musik Berlin & RIAS Kammerchor olv Hans-Christoph Rademann
12 december 2019: Hardop meedenken met jonge hond
Jongehondenmuziek; de 7 toccata's van Bach. Experimenteerdrift en vooral buitengewoon virtuoos. Glenn Gould hield niet van deze muziek, maar maakte wel een van de fraaiste opnamen…
Johann Sebastian Bach, Toccata, BWV.910, Glenn Gould (piano)
11 december 2019: Saaie titel, briljante muziek
‘Zes concerten met verschilende instrumenten’, zo noemde Bach in maart 1721 het manuscript met daarin de muziek bekend als ‘Brandenburgse Concerten’. In het Zesde Concert zitten relatief eenvoudige partijen voor de viola da gamba, zodat waarschijnlijk zijn werkgever en muziekliefhebber Prins Leopold mee kon musiceren.
Johann Sebastian Bach, Brandenburgs Concert nr.6, BWV.1051, Concerto Copenhagen olv Lars Ulrik Mortensen
10 december 2019: Tot een nieuw begin begaafd
In deze Advent lees ik bijzonder inspirerende teksten van Hannah Arendt, zoals beschreven in Kairos van Joke Hermsen. Over opnieuw beginnen, het onverwachte kunnen verwachten; de mens is tot een nieuw begin begaafd.
Johann Sebastian Bach, Koraalbewerking ‘liebster Jesu, wir sind hier’, BWV.731 (arr. Walter Rummel), Jonathan Plowright (piano)