Het culturele landschap van Vincent Bijlo

Dit vind ik een waanzinnig mooi stuk, ze was een fabelachtige componiste. Ik weet niet meer precies wanneer ik dit voor het eerst hoorde. Het gaat voor mij over de zinloosheid van oorlog en het lijden dat mensen elkaar aandoen. Wat ik zo mooi vind is dat ze een aparte compositiestijl heeft, een heel open stijl van componeren waarin het midden niet het midden is, om het zo maar te zeggen. Dat geldt voor al haar werk. Je hoort ook wel Franse invloeden en dus ook Ravelachtige dingen, maar het is toch echt van haar. Voor mij is dit ook een opening, het verbreedt en verruimt mijn horizon, het opent mij.

Ik heb dit laatst gelezen en ik vind het fascinerend. Bijzonder is dat het woord ‘ik’ niet in dit boek voorkomt. Alles is in de zij-vorm geschreven. Dat is een bepaald perspectief waardoor je de ontwikkeling van een hele maatschappij ziet. Dat vrouwelijke perspectief is zo breed en zo gemaximaliseerd. Het feit dat het zo makkelijk switcht, van meisje tot vrouwen, van enkelvoud tot meervoud, is schitterend. Dit boek neemt je echt mee naar Frankrijk, de vrijheid die er is en die Ernaux neemt. Ik ben vaak in Frankrijk geweest, Normandië, Bretagne, Parijs, Ardèche. Daar bewaar ik wel goede herinneringen aan. Ik vind het sowieso een fascinerend land, mijn ouders speelden al Franse chansons toen ik 7 of 8 jaar oud was. Er was altijd muziek, er waren altijd boeken, er werd altijd gepraat over kunst, literatuur, muziek.

Dit is een voorstelling van afgelopen seizoen en het is een van zijn beste voorstellingen. Hij is inmiddels bijna 80 jaar en ik vind het ongelooflijk dat dit niveau er nog is. Het lijkt op wat-ie deed in de jaren 80 van de vorige eeuw, dat was ook zo sterk. Het is zo goed, in de metaforiek, de vergelijkingen en ook in de gelaagdheid van grappen. Hij is de enige van de oudere cabaretiers die nog waanzinnig is. Oudere artiesten doen nog steeds hetzelfde, maar het publiek wordt kleiner. Ook onder ouderen, die jarenlang ‘fan’ waren en altijd wel keken, neemt het af. Dus de trouwe schare fans dunt uit. Ik hoop zelf nog lang door te gaan als cabaretier, maar ook als maker van andere dingen. Ik plak geen etiket op mezelf, ik zal ook nooit cabaretier-af zijn. Cabaretier blijf je altijd. En daarin komt wel het meeste samen, het is de meest totale vorm van toneel, muziek, schrijven enzovoort.

Berlage was mijn overgrootvader, mijn oma was zijn dochter. Ik ben dus opgegroeid met gebouwen. Ik weet nog wel dat ik met mijn oma naar de Beurs ging, het gebouw van haar vader. Ik was toen nog een jongetje en ik voelde haar groeien. Ik heb ook een podcast gemaakt over Rijksgebouwen. Ik heb mijn overgroot opa inmiddels in al zijn facetten leren kennen, ook als toneelschrijver. Weliswaar van twee ondoordringbare stukken, maar toch. Het Pantheon der Mensheid was een gebouw dat hij in 1915 heeft ontworpen, middenin de Eerste Wereldoorlog. Het moest een plaats van verbroedering worden, maar het is er nooit gekomen. De plannen heeft hij beschreven in een boekje, met gedichten van Henriëtte Roland Holst. Wat mij zo fascineert is dat hij al zo goed nadacht over de plaats van kunst in de samenleving. In 1932 sprak hij al over broederschap en hyper-individualisme in de maatschappij, zijn tijd ver vooruit! Hij vond ook dat kunstenaars in dienst van de maatschappij moesten staan. Dus iets maken wat dienstbaar is aan de samenleving. Zo zag hij kunst.