Epische filmmuziek: 1940-1950

Play it once, Sam, for old times' sake

De muziek voor Casablanca (1942) werd geschreven door Max Steiner, die in de jaren '30, net als Erich Wolfgang Korngold, vanuit Wenen naar Hollywood verhuisde. Hij maakte faam met zijn muziek voor de film Gone with the Wind. Het nummer As Time Goes By zat al in het oorspronkelijke theaterstuk, en was geschreven door Herman Hupfeld. Eigenlijk wilde Steiner dit nummer vervangen door een nieuwe song, maar omdat actrice Ingrid Bergman haar haar al had laten afknippen in verband met haar volgende filmrol kon de betreffende scène niet worden overgedaan... Toen besloot Steiner zijn muziek volledig te baseren op As Time Goes By en de Marseillaise, het Franse volkslied. Tegenover de Marseillaise was oorspronkelijk het Horst Wessellied gepland, maar dat bleek te stuiten op copyright-bezwaren, zodat Die Wacht am Rhein en het Deutschlandlied werden gebruikt om de dreigende sfeer van Nazi-Duitsland hoorbaar te maken. In de slotscène maakt het Deutschlandlied plaats voor de Marseillaise nadat Strasser is neergeschoten.

Dramatisch moment: In de film vraagt Ilsa aan de huispianist om een liedje van vroeger te spelen: As time goes by: "Play it once, Sam, for old times' sake." En even later, "Play it, Sam”.

Selma van Dijk liet de Casablanca Suite van Max Steiner horen in De Klassieken. Luister het fragment hier terug:

Van de 'stomme film' naar de 'geluidsfilm'

Als vanaf de jaren dertig films en geluid samen kunnen worden opgenomen, wordt het belangrijk om muziek speciaal voor film te componeren. De Britse componist Richard Addinsell focust zich dan ook voornamelijk op het componeren voor de filmindustrie. De allereerste films met geluid werden vooral voorzien van romantische en meeslepende orkestrale werken. Speciaal voor deze film schreef Addinsell het Warsaw Concerto voor piano en orkest. Hoofdrolspeler Anton Walbrook was een prima amateurpianist en bespeelde zelf de piano in de film. Het stuk is geschreven in de Romantische stijl en heeft veel weg van het werk van Sergej Rachmaninov. De filmmakers zouden de Russische componist zelf hebben gevraagd om iets te schrijven voor de film, maar hij zou het aanbod hebben afgeslagen. Vandaag de dag wordt het Warsaw Concerto nog regelmatig gespeeld in concertzalen over de hele wereld.

Het verhaal van Dangerous Moonlight

Het Britse oorlog- en liefdesdrama Dangerous Moonlight gaat over de Poolse gevechtspiloot en componist Stefan Radecki (gespeeld door Anton Walbrook) ontmoet tijdens de Tweede Wereldoorlog de Amerikaanse verslaggever Carole Peters (Sally Gray) tijdens een bombardement in Warshauw. In een geruïneerd gebouw hoort Carole Anton het Warsaw Concerto spelen op een piano. Hij vertelt haar dat het gevaarlijk is om naar buiten te gaan als de maan zo fel schijnt.

Anton vlucht uiteindelijk naar New York en komt Carole daar opnieuw tegen. Ze worden verliefd en trouwen. Uiteindelijk keert hij terug naar Europa om als gevechtspiloot deel te nemen aan The Battle of Britain. Tijdens de actie raakt Anton zwaargewond. Hij wordt wakker in een Londens ziekenhuis waar hij lijdt aan geheugenverlies. Tijdens zijn herstel herinnert hij zich dat hij Carole ontmoette toen hij het Warsaw Concerto speelde tijdens het bombardement in Warschau.

Kijk hier naar het moment waarop Anton en Carole elkaar ontmoeten:

Ab Nieuwdorp vertelde over het Warsaw Concerto in De Klassieken. Luister het fragment inclusief de gehele filmscore hier terug:

Korngold

Erich Wolfgang Korngold was de protagonist in het vorige tijdvak (jaren '30) van deze Epische Filmmuziek Tijdlijn, maar mag ook zeker in de jaren '40 niet ontbreken. In 1940 componeerde hij namelijk muziek voor de Warner Bros film The Sea Hawk, welke wordt gezien als het hoogtepunt van Korngolds carrière. Hij mocht voor de soundtrack de Academy Award voor Best Original Score in ontvangst nemen.

De Mozart-achtige gaven van Korngold bleken van onschatbare waarde in Hollywood; in tegenstelling tot andere componisten gebruikte hij nooit cue-sheets of clicktracks bij het componeren of opnemen van filmmuziek. Zijn geheugen was zo ongelofelijk goed dat hij simpelweg naar een reeks beelden kon kijken en daarbij muziek kon componeren die er precies bij paste. Het zou Korngold slechts zeven weken kosten om de 96 minuten durende soundtrack van The Sea Hawk te voltooien.

Selma van Dijk liet de soundtrack van The Sea Hawk horen in De Klassieken. Luister het fragment hier terug: