Oedipus Rex & Antigone

Oedipus

Oudheid

Wat de werken van Stravinsky en Moussa verbindt, is de verhaalwereld waarin deze zich afspelen: de antieke stad Thebe, waar een vloek lijkt te rusten op koning Oedipus en zijn nageslacht. Deze verhaalstof is in zijn meest beklijvende vorm uit de oudheid overgeleverd in de tragedies van toneelschrijver Sophocles (5de eeuw voor Christus). Maar liefst drie van zijn overgeleverde toneelstukken – Oedipus Tyrannus (ca. 429 voor Chr.), Oedipus in Colonus (ca. 406 voor Chr.) en Antigone (ca. 441 voor Chr.) – gaan over de Thebaanse verhaalstof.

Politieke tragedie

Het verhaal dat verteld wordt in Oedipus Rex / Antigone is niet alleen een pijnlijke familiegeschiedenis. Het is in de regie van Mart van Berckel en Nanine Linning bovenal ook een politieke tragedie, waarin we een gemeenschap zichzelf in de afgrond zien storten. In Oedipus Rex benadrukt regisseur Mart van Berckel de bloeddorstigheid van het volk van Thebe: zuchtend onder een pestepidemie, komen in de massa immense krachten los. Oedipus’ ambitieuze zwager Creon maakt daar als een geslepen populist handig gebruik van. Nadat de gemeenschap zijn zondebok in Oedipus gevonden en verdreven heeft, is de bloeddorst allerminst gestild. Er breekt een bijzonder gewelddadige burgeroorlog uit wanneer de zoons van Oedipus in conflict raken over de heerschappij. Nanine Linning situeert Samy Moussa’s nieuwe compositie Antigone in een moegestreden, door burgeroorlog uitgeputte stad. Creon probeert er met harde hand de orde te herstellen, maar verliest daarbij de menselijke maat uit het oog.

Antigone

In zijn Antigone (2020) koos Samy Moussa er niet voor om Sophocles’ Antigone direct te bewerken. Hij dook hij in een grote veelheid van antieke bronnen, variërend van de gefragmenteerd overgeleverde poëzie van de presocratische filosoof Empedocles (5de eeuw voor Christus) tot zinsneden uit de (in proza opgestelde) Bibliotheca van Pseudo-Apollodorus (1ste of 2de eeuw na Christus).