AVROTROS Vrijdagconcert: Maximaal genieten van 'minimal'

Plezier met noten
“De meeste componisten schreven alleen voor hun collega’s en vergaten plezier en troost te bieden”, meende John Adams (1947) al tijdens zijn studie aan Harvard. Geïnspireerd door de muziek van La Monte Young en Terry Riley zochten hij en twee mede-Amerikanen een uitweg uit de almaar complexer wordende modern-klassieke muziek. Steve Reich (1936), Philip Glass (1937) en John Adams (1947) startten een experiment: kun je ook met ‘gewone’ drieklanken nog nieuwe muziek maken? Ze vonden een uitkomst in ritmische patronen: herhalende blokjes muziek die wel ten opzichte van elkaar verschuiven, maar bijna zonder melodie. ‘Minimal music’ was geboren, al spreken de drie terecht liever van ‘repetitieve muziek’. Uiteindelijk doken ook melodieën weer in hun werk op. In Reichs Three Movements (1986) zelfs letterlijk: in het tweede deel verandert de ‘begeleiding’ ongemerkt in een melodische lijn. Verder: bijna hypnotiserende, verglijdende klankkleuren…

Glass en de twee piano’s van de Labèques
Voor Katia en Marielle Labèque, het zussenduo dat alles kan spelen en speelt van Brahms tot Bernstein en van Messiaen tot Satie, schreef Philip Glass in 2015 zijn Dubbelconcert voor twee piano’s en orkest.

Ooit studeerde hij wiskunde en filosofie, maar gelukkig stimuleerde de platenzaak van zijn vader Glass toch tot muziekmaken. Hij werkte een aantal jaren als verhuizer, loodgieter en taxichauffeur om te kunnen blijven leven, maar sinds de jaren zeventig en tachtig geniet hij grote bekendheid door zijn muziek voor de film Koyaanisqatsi, zijn baanbrekende ‘opera’s’ Akhnaten, Satyagraha en Einstein on the Beach. En door het album Songs From Liquid Days, waarmee hij de grens tussen klassiek en pop wegvaagde.

De laatste twintig, dertig jaar schrijft Glass ook weer voor het ‘traditionele’ orkest. Loopt het in een soloconcert gewoonlijk uit op een ‘strijd’ tussen solist en orkest, in dit Dubbelconcert niet. Zonder enige inleiding of poespas gaan de twee zussen en het orkest gelijktijdig aan de slag, en de muziek dendert meteen lekker door. De muzikale ideeën buitelen over elkaar heen, om pas tegen het slot tot rust te komen. Hoewel dit onmiskenbaar een Glass-stuk is, hoor je hier misschien iets meer lekker-wringende samenklanken dan je van hem kent.

Adams’ muziek voor nu en altijd
Reich vond deels inspiratie in het westen van Afrika, Glass op zijn beurt in India en Tibet. John Adams, de componist/dirigent die voor dit programma voor het Rotterdams Philharmonisch Orkest staat, zocht het iets dichter bij huis: de Amerikaanse en Europese traditie. Zoals een recensent na de première van Naive and Sentimental Music in 1999 schreef:

Niks ‘minimaal’ dus – al blijven herhaalde patronen de basis, maar een letterlijk symfonische poging de muziekgeschiedenis weer tot één geheel te versmelten. Dezelfde première-recensent uit 1999: “The audience responded with thunder. This is music people want to hear and should hear…”

Hear, hear!

Bestel kaarten

AVROTROS Vrijdagconcert - zaterdag 16 oktober 2021, 20.15 uur
TivoliVredenburg, Utrecht

Rotterdams Philharmonisch Orkest
John Adams dirigent
Katia & Marielle Labèque piano

Reich Three Movements
Glass Double Piano Concerto
Adams Naive and Sentimental Music