Openingsconcert 2022: C.P.E.'s Magnificat

Kijk het concert terug:

Het Magnificat is de eerste grote vocale compositie van Carl Philipp Emanuel. Hij was 35 toen hij het in 1749 componeerde, tijdens zijn aanstelling als klavecinist aan het hof van Frederik de Grote in Potsdam. Sommige musicologen speculeren dat het werk voortkwam uit zijn zoektocht naar een andere aanstelling, omdat hij als componist nauwelijks de koninklijke waardering kreeg die veel andere componisten uit de kring rond Frederik wel ten deel viel. Het Magnificat zou als ‘auditiestuk’ wellicht een plek hebben moeten garanderen als Thomascantor in Leipzig, als opvolger van zijn vader. Als dat al zo geweest is, dan is het bij een vergeefse poging gebleven, want Carl Philipp Emanuel bleef na 1749 nog negentien jaar in dienst van Frederik de Grote. Daarna bracht hij de laatste twee decennia van zijn leven door als stadsmuziekdirecteur van Hamburg.

Veertig jaar nadat hij de eerste hand had gelegd aan zijn Magnificat – hij was inmiddels 72 – keerde hij terug naar het stuk. Hij zette het op het programma van een benefietconcert voor het Hamburgse Medizinisches Armeninstitut. De partituur simpelweg uit een stoffige bureaula opduiken was er niet bij; hij paste enkele zaken aan en voegde partijen voor hoorns, trompetten en pauken toe voor een grandiozere klank. Het concertprogramma van de benefietavond vulde hij aan met een symfonie van zijn hand (welke is onbekend), het Credo uit de Hohe Messe van zijn vader, het Hallelujah en een aria uit de Messiah van Händel (gezongen in het Duits) en zijn eigen monumentale motet Heilig. De avond was dus een potpourri van nieuwe en niet meer zo nieuwe muziek en bevatte een flink gecoupeerde mis. Concertprogrammeurs van nu zouden er met afgrijzen naar kijken, maar op de programmabladen van de achttiende eeuw was dit bon ton.

Met Johann Sebastians Credo op het programma zorgde Carl Philipp Emanuel voor een klinkende hommage aan zijn vader, maar hij liet ook zijn eigen stem horen. Zijn eigen Magnificat zal wel eeuwig verbonden blijven aan het beroemde Magnificat van zijn vader en doet op genoeg momenten daaraan denken. Maar waar het Magnificat van Johann Sebastian rust op een fundament van fuga en contrapunt met meerdere, onafhankelijke stemmen, slaat Carl Philipp Emanuel een meer lyrische richting in waar melodische uitdrukkingskracht de boventoon voert. Dit openingsconcert is geen letterlijke herneming van dit historische evenement, maar roept de sfeer op van een feestelijke avond in Hamburg, waarbij de oude Carl Philipp Emanuel zelf aan het klavecimbel zat om het muzikale spektakel in goede banen te leiden. Het was zijn laatste grote publieke optreden voor zijn overlijden twee jaar later.

Loni Verweij

Bron: Festival Oude Muziek

Home Festival Oude Muziek