De Tsjechische dirigent Jakub Hrůša is gespecialiseerd in muziek uit Centraal-Europa. In het kader van de concertreeks Oorlog & Vrede tast hij daarvan de uiterste grenzen af. Sergej Prokofjev componeerde zijn opera Oorlog en vrede in 1942. Hij baseerde zich op de gelijknamige roman van Tolstoj en onderwierp zich vrijwillig aan de wensen van de Sovjet-partij: het moest bovenal een triomfantelijk, patriottisch werk worden. Maar de typische Prokofjev-trekjes – gedreven ritmes en bitterzoete melodieën – bleven overeind. De hier gespeelde suite bevat vooral muziek uit de bal-scène van de opera en doet ballet-achtig aan.

Gatti meets Kavakos
Honderd jaar na de beëindiging van de Eerste Wereldoorlog leidt chef-dirigent Daniele Gatti een concert in de reeks Oorlog & Vrede, met een hoofdrol voor sterviolist Leonidas Kavakos.

Conneson, Hartmann, Escher en Honegger
Rouw, verzet en hoop klinken door in werken van tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog – en een wereldpremière van de Franse componist Guillaume Connesson. Leonidas Kavakos soleert in het Concerto funebre uit 1939 van Karl Amadeus Hartmann, muziek over hoop en verzet in een wanhopige tijd. De Nederlandse componist Rudolf Escher schreef zijn aangrijpende Musique pour l’esprit en deuil tijdens de Tweede Wereldoorlog. Bij de eerste uitvoering in 1947 werd Escher op slag beschouwd als Nederlands belangrijkste componist. Arthur Honegger koos er tijdens de Tweede Wereldoorlog voor om in Frankrijk te blijven en schreef diverse verzetswerken. Zijn Derde symfonie was een roep om vrede toen de Koude Oorlog zich aandiende.
Concertgebouw.nl

Beethovens Vijfde
Geen klassieke compositie is zo alom bekend als Beethovens Vijfde symfonie, waarvan het beroemde beginmotief een eigen leven ging leiden. Maar zelfs zo’n veelgespeeld werk is nooit ‘af’: geen uitvoering is hetzelfde, elke dirigent voegt persoonlijke nuances toe. Ditmaal is dat de Oostenrijkse gastdirigent Franz Welser-Möst die vorig seizoen een imposante Bruckner-symfonie bij het Concertgebouworkest vertolkte.

Jörg Widmann
Jörg Widmann, met wie Welser-Möst al diverse malen samenwerkte, is behalve een vermaard soloklarinettist ook een origineel componist. De muziekgeschiedenis is voor Widmann een schatkamer aan stijlen: net als zijn leraar Wolfgang Rihm sluit hij geen invloeden uit. Wanneer in zijn werk ‘oude bekenden’ opduiken, vormen die altijd de opmaat voor onverwachte, grillige wendingen. Dat maakt zijn muziek soms beklemmend, soms ronduit humoristisch en altijd aanstekelijk. De Babylon-Suite componeerde hij in opdracht van het Concertgebouworkest.

In een acht weken durende scheppingskoorts componeerde Gustav Mahler zijn hemelbestormende Achtste. ‘Stel je voor dat het heelal begint te trillen en tot klinken komt’, verzuchtte hij na de voltooiing. ‘Het zijn geen menselijke stemmen meer, maar planeten en de zon die ronddraaien.’ Grootspraak? Nauwelijks: met ruim 300 musici en zangers op het podium is Mahler 8 een alles overtreffende symfonie.

Matthäus-PassionHet is nu onvoorstelbaar, maar na de dood van Johann Sebastian Bach raakten zijn werken lange tijd in vergetelheid. De Matthäus-Passion werd pas herontdekt toen Felix Mendelssohn die in 1829 dirigeerde. Inmiddels geldt die als tijdloze muziek, bestand tegen elk verschil in cultuur, achtergrond of leeftijd. De jaarlijkse uitvoering door het Concertgebouworkest is een traditie – bijna zo oud als het orkest zelf. Aan de passie- en palmzondaguitvoeringen leveren tegenwoordig ook hedendaagse componisten een bijdrage met eigentijdse passies, maar Bach blijft het ijkpunt.

Ton Koopman
Het Nederlands Kamerkoor is regelmatig te gast, maar het is alweer ruim twintig jaar geleden dat Ton Koopman het Concertgebouworkest leidde in de Matthäus-Passion. Hoogste tijd om deze eminente barokexpert opnieuw uit te nodigen – uiteraard met zijn eigen Amsterdam Baroque Choir dat internationaal bekend staat als een van de beste koren van nu.