Interview Ambrogio Maestri, de vertolker van Falstaff
In 2014 hield Hein van Eekert, presentator van NTR Operalive, een interview met Ambrogio Maestri, die in de uitzending van 11 juli de titelrol in Verdi's Falstaff zal vertolken. Ambrogio Maestri zong die rol toen bij De Nationale Opera. Dit interview verscheen in Odeon, het magazine van DNO.
?
?????Eén van de promotiefilmpjes voor Robert Carsens productie van Verdi's Falstaff op de site van de Metropolitan Opera toont bariton Ambrogio Maestri zingend in de keuken: met zwier haalt hij een kalkoen uit de over, zet hem op tafel en snijdt hem aan met trefzekere hand, terwijl hij Falstaffs monoloogje over zijn jeugd als page van de hertog van Norfolk zingt. Hier zingt en acteert een meester, op allerlei fronten. Zijn culinaire behendigheid is snel verklaard als men zijn Youtube-kanaal bezoekt: na het bekijken van een paar filmpjes maakt men zich nooit meer zorgen over een eventueel rijstoverschot in de voorraadkast. De spreekstem is geweldig:  donker, joviaal, resonerend en zangerig, lijkt hij maar een kleine stap verwijderd van een vertolking van de titelrol in Verdi's opera. Er klinkt ernst in, maar ook een grote goedmoedigheid en generositeit. Meer dan tweehonderd maal zong Maestri de rol van de ridder in geldnood, in allerlei operahuizen. Is dit een geboren Falstaff of ten minste een man die de opera van kindsbeen kent als zijn broekzak?
Zo simpel liggen de zaken niet. "Mijn eerste Falstaff heb ik helemaal niet in het theater gezien of gehoord, maar alleen maar via de partituur bestudeerd," vertelt de Italiaan. "Eerst moet je weten hoe de componist, in dit geval Giuseppe Verdi, de rol geschreven heeft, anders ga je fouten maken. Daarna kun je gaan luisteren naar de verschillende grote zangers uit het verleden. Zo kun je je dan een idee vormen van de rol. Eerst de muziek van Verdi, dan de andere vertolkers." En zijn er dan favoriete zangers? "Si, si, si," klinkt het bevestigend: "Tito Gobbi en Giuseppe Taddei. De twee groten."
Maestri maakte zijn roldebuut in de Scala van Milaan, na een intense studieperiode: "Dat was met maestro Riccardo Muti, want die had me voor de rol geëngageerd. Ik heb jaar op de rol gestudeerd. Een jaar met alleen pianobegeleiding. Dat is lang, hè? Eerst hebben we de muziek bestudeerd en daarna de interpretatie. Voor de interpretatie heb ik eraan gewerkt in de vorm van regie. Hoe kon ik Falstaff laten ontstaan? Hoe beweegt hij zich voort? Hoe gebruikt hij zijn handen? De expressie...al dat soort dingen. Falstaff is heel complex."
Het woord 'complex' gebruikt Maestri vaker met betrekking tot deze opera. Het gaat immers niet zomaar om een koddig personage: "De moeilijkheid is jezelf in het karakter verplaatsen. Omdat je, als je hem voor het eerst zingt, niet weet of Falstaff nu een grappig of een ernstig personage is. Daarbij moet je vertrouwen op de muziek van Verdi. Door de meer dan tweehonderd voorstellingen ben ik beter gaan begrijpen wat Falstaff wil en wat het libretto eigenlijk van me verlangt. Je moet Falstaff veel aandacht geven, want het is geen opera buffa (komische opera). Het is de laatste opera van Verdi: niemand doodt zichzelf of wordt gedood, maar het is een echte Verdi-opera en niet een komisch werk in de stijl van Rossini of Donizetti. Tekstschrijver Arrigo Boitò was een groot artiest en een groot negentiende-eeuws dichter: de woorden in het libretto laten zich niet gemakkelijk leren. Falstaff is een vernieuwende opera: je vindt er zaken in terug die je elders niet bij Verdi tegenkomt, bijvoorbeeld dat het libretto en de muziek zo goed samengaan. De zangers worden daarbij niet gebruikt als zangers, maar als instrumenten van het orkest. Daarom moet je de muziek zo ontzettend goed kennen, want je moet weten wat er precies in het orkest gebeurt."
En dat is dan het muzikale aspect, maar op het gebied van de dramatiek is er ook veel te doen: "Je moet op zoek naar de diepgang in het personage: er is bitterheid in het karakter, de jaren die verstreken zijn... Vaak wordt er alleen gekeken naar het komische. Daarom heb ik er een jaar aan gewerkt: ik moest dat allemaal ontdekken. Het is mij goed bevallen om die diepgang te zoeken: Falstaff heeft een geheel eigen manier van leven, zoals iedereen die tegenwoordig moet hebben als hij zin heeft in het leven. Robert Carsen, de regisseur van deze productie,  is echt geweldig. Hij heeft ons hard laten werken, maar hij begrijpt het karakter van de opera helemaal: het ironische, het grappige en het dramatische zit er allemaal in. Er zijn momenten waarop je echt moet lachen en er zijn momenten die je waarlijk aan het denken zetten. Zo wilde Verdi het, volgens mij."
En vanaf dat moment verdwijnt de naam 'Falstaff' goeddeels uit de conversatie. Ambrogio Maestri spreekt bijna alleen nog maar over de rol in termen van 'ik' en 'mij'. Het lijkt wel of we Falstaff zelf aan de telefoon hebben: "De inwoners van Windsor zijn niet erg aardig tegen mij, omdat ik het lef had om op bezoek te gaan bij vrouwen die al getrouwd zijn. Ja, dat kun je verwachten. De vrouwen zeggen een paar wrede dingen - hoe kan zo'n man denken dat wij verliefd op hem zouden worden? - maar aan het einde komt het allemaal goed: we gaan met zijn allen een goede maaltijd gebruiken en iedereen is weer vrienden met elkaar. Ik kom uit de strijd als de morele winnaar, maar de echte overwinning is voor de vriendschap, dus iedereen heeft gewonnen. De vriendschap wint het altijd van de slechtheid van de wereld." De vraag is echter: is Falstaff een betere partij voor de getrouwde dames Alice en Meg? Maestri grinnikt. "Falstaff is een betere man dan Ford, de echtgenoot van Alice, omdat Falstaff altijd zichzelf blijft. Ford komt niet als zichzelf naar mij toe om me te vertellen dat ik uit de buurt moet blijven van zijn vrouw: hij verkleedt zich als een ander persoon. Ik doe dat niet. Ik ben en blijf Falstaff. Punto e basta!"

De korte inhoud van Verdi's Falstaff
Eerste bedrijf
Eerste scène
Sir John Falstaff is een ridder die aan lager wal geraakt is en die verblijft in een herberg  in Windsor. Hij zit financieel aan de grond en wordt door dokter Cajus lastig gevallen omdat die beweert dat hij door een van Falstaffs bedienden is bestolen. Om aan geld te komen, gaat Falstaff de getrouwde vrouwen Alice Ford en Meg Page verleiden. Hij heeft beiden een identieke liefdesbrief geschreven en wil graag dat zijn bedienden Bardolpho en Pistola die af gaan geven bij de dames in kwestie. Maar dat is de eer van beide bedienden te na. Ze weigeren. Falstaff jaagt ze de herberg uit en begint een tirade tegen de eer: wat heeft een mens immers aan eer?
Tweede scène
Windsor. De tuin van Mrs. Ford: Alice Ford en Meg Page ontdekken dat ze een identieke liefdesbrief hebben ontvangen van Falstaff. Samen met Mrs Quickly en Alices dochter Nanetta bedenken ze een plan om Falstaff een lesje te leren: Mrs Quickly moet bij hem langs om hem uit te nodigen voor een rendez-vous met de dames.
Falstaffs bedienden Bardolpho en Pistola, boos om hun ontslag, proberen inmiddels Mr Ford te waarschuwen voor Falstaff. Die beraamt met Dr Cajus en de twee bedienden een plan: hij zal Falstaff bezoeken onder een valse naam. Deze twee groepen bewegen zich door de tuin en proberen elkaar te mijden, terwijl de jonge Fenton intussen twee keer een intiem moment probeert te stelen met Nanetta: Mr Ford is tegen een verbintenis tussen de twee, maar dat houdt hen niet tegen om stiekem smoorverliefd te zijn.
Tweede bedrijf
Eerste scène
De bedienden Pistola en Bardolpho fingeren berouw en keren bij Falstaff terug. Ze kondigen de komst van Mrs Quickly aan, die Falstaff begroet met een buiging. De muziek daarvan is ontleend aan die van Jago uit Verdi’s vorige opera Otello: er is onheil op komst. Mrs Quickly vertelt dat zowel Alice als Meg diep onder de indruk zijn van Falstaff. Hij kan vandaag langskomen bij Alice tussen twee en drie.
Na Mrs Quickly wordt de heer Fontana aangekondigd: het is Ford in vermomming. Hij zegt verliefd te zijn op Alice en vraagt Falstaff om te bemiddelen. Falstaff vertelt dat hij die middag tussen twee en drie al een afspraakje heeft met Alice. Als hij zich daarvoor gaat omkleden, geeft Ford uiting aan zijn jaloezie.
Tweede scène
In het huis van Ford bereiden de dames de komst van Falstaff voor. Mrs. Quickly kondigt zijn komst aan. De andere dames verbergen zich, terwijl Alice zich het hof laat maken door Falstaff. Om hem de stuipen op het lijf te jagen, komt Meg vertellen dat Ford in aantocht is. Tegen ieders verwachting in, komt Mrs. Quickly daarna binnenrennen met hetzelfde bericht. Falstaff wordt achter het kamerscherm verborgen, terwijl Ford en de mannen van Windsor het huis bestormen. Als ze de trap opgaan, wordt Falstaff in de wasmand gepropt. Wat niemand merkt, is dat Nanetta en Fenton achter het kamerscherm zijn gekropen, maar als hun luide kus hoorbaar is, gaan Ford en zijn mannen in de aanval richting het scherm. Als ze Nanetta en Fenton betrappen, stuurt Ford de jongeman het huis uit. De vrouwen intussen laten de wasmand met Falstaff erin door de bedienden in de Thames kieperen.
 Derde bedrijf
Eerste scene
Falstaff probeert te herstellen van zijn onvrijwillige bad in de Thames. Hij beschuldigt de wereld van oneerlijkheid, maar een glas wijn zorgt ervoor dat hij zich al wat beter voelt. Mrs Quickly komt andermaal met een uitnodiging: Alice Ford verlangt nog steeds naar hem. Een tweede rendez-vous wordt geregeld, bij de eik van Herne in Windsor Park. Iedereen maakt zich gereed om daar als elf, fee of heks zijn opwachting te maken. Ford belooft dokter Cajus de hand van zijn dochter Nanetta. Alice steunt echter de liefde van haar dochter voor Fenton. Mrs Quickly, die dat gesprek heeft afgeluisterd, herinnert Nanetta eraan dat ze zich als de feeënkoningin moet kleden.
Tweede scène
In Windsor Park mijmert Fenton over de liefde. De vrouwen hullen hem in een monnikspij om ervoor te zorgen dat hij het is die met Nanetta zal eindigen en niet dokter Cajus. De klok slaat twaalf: een ontmoeting van Falstaff met Alice wordt onderbroken door Meg, die waarschuwt voor de vreemde wezens in het park. Falstaff verbergt zich. Nanetta zingt een lied als de elfenkoningin. Falstaff wordt ontdekt door de inwoners van Windsor en getreiterd en opgejaagd door het hele gezelschap totdat Falstaff zijn dienaar Bardolpho in de menigte ontdekt. Ford maakt zich aan Falstaff bekend en de dames vertellen Falstaff dat ze hem een lesje wilden leren.
Intussen wil Ford dokter Cajus en Nanetta zijn zegen geven. Bardolpho verschijnt in de jurk van Nanetta. Alice Ford schuift nog een ander paartje naar voren voor de zegen van Ford en dit zijn daadwerkelijk Nanetta en Fenton in vermomming. Nu is niet alleen Falstaff bedrogen, maar ook Ford. Ford accepteert de liefde van Nanetta en Fenton.
Falstaff heeft inmiddels geconcludeerd dat hij de inwoners van Windsor goed bezig heeft gehouden. Allen gaan richting een feestmaaltijd en Falstaff zet de finale in: alles in de wereld is een grap.