Liet me argeloos vallen die dag in andermans leven, andermans

autorijles, boodschappenlijstjes, college, in andermans

aarzelingen, beginnende benen op dansles.

Tweewekelijkse column van Cécile Huijnen, concertmeester van het Gelders Orkest, over het dagelijks leven van een musicus, de rock 'n roll van de klassieke muziek. In deze aflevering gaat zij in het vervoermiddel dat haar naar repetities en concerten brengt: het automobiel. Het is een hele geschiedenis.

Als jongen luisterde pianist en musicoloog Ralph van Raat vooral naar jazzmuziek. Bill Evans en zo. Tot hij een keer franse muziek hoorde, van Debussy en Ravel. En toen was hij verkocht. Want hij ontdekte in die muziek iets wat hem ook zo aantrok in de jazz: vrijheid. De maatstrepen verdwenen als het ware. En het was een feest van kleur. Dankzij die extra nootjes die iets toevoegden aan de harmonie. En bovendien kenmerkt de franse muziek zich door een mengeling van sensualiteit en objectiviteit. Dat wil zeggen dat er afstand genomen wordt van een al te directe emotionaliteit. Die emoties zitten erin, maar worden je niet opgedrongen. In de 12 Notations van Boulez zit een enorme concentratie. Alsof hij in elke noot het hele universum wil samenballen. Overigens is Van Raat ook piloot. En misschien is de ervaring van het vliegen wel vergelijkbaar met de sensatie die de moderne pianomuziek soms oproept.

Hoe kom je zo gevangen. Je had je zelf

een wandeling door hoge zalen gedroomd

met uitzichten naar alle zijden open,

witte gordijnen door de wind gewelfd

Als jongen luisterde pianist en musicoloog Ralph van Raat vooral naar jazzmuziek. Bill Evans en zo. Tot hij een keer franse muziek hoorde, van Debussy en Ravel. En toen was hij verkocht. Want hij ontdekte in die muziek iets wat hem ook zo aantrok in de jazz: vrijheid. De maatstrepen verdwenen als het ware. En het was een feest van kleur. Dankzij die extra nootjes die iets toevoegden aan de harmonie. En bovendien kenmerkt de franse muziek zich door een mengeling van sensualiteit en objectiviteit. Dat wil zeggen dat er afstand genomen wordt van een al te directe emotionaliteit. Die emoties zitten erin, maar worden je niet opgedrongen. Messiaen is van hetzelfde hout gesneden. Hij heeft een hele catalogus aangelegd van stukken waarin de zang van allerlei vogels vrijwel lettelrijk is opgenomen. In La Fauvette passerinette strijden - bij het ochtendgloren in de Provence - baargrasmussen met koekoeks en kraaien. Opvallende trek van de 20e eeuwse muziek: zelden is er ontspanning. Dat komt volgens Van Raat omdat de componisten op het persoonlijke vlak een nieuwe taal ontwierpen en daarin veel ontdekten, terwijl er in de maatschappij veel leed te verwerken viel, tegelijkertijd.

Als jongen luisterde pianist en musicoloog Ralph van Raat vooral naar jazzmuziek. Bill Evans en zo. Tot hij een keer franse muziek hoorde, van Debussy en Ravel. En toen was hij verkocht. Want hij ontdekte in die muziek iets wat hem ook zo aantrok in de jazz: vrijheid. De maatstrepen verdwenen als het ware. En het was een feest van kleur. Dankzij die extra nootjes die iets toevoegden aan de harmonie. En bovendien kenmerkt de franse muziek zich door een mengeling van sensualiteit en objectiviteit. Dat wil zeggen dat er afstand genomen wordt van een al te directe emotionaliteit. Die emoties zitten erin, maar worden je niet opgedrongen. Dat is zeker ook het geval bij Pierre Boulez. Die staat juist bekend als een bij uitstek cerebrale componist. Maar als je de partituur leest van zijn symfonische drieluik 'Prélude, Toccata et Scherzo (1944), geschreven toen Boulez 19 was, dan zie je dat het volstaat met emotionele aanwijzingen. Die is dus wel degelijk aanwezig in deze muziek.

De lamp schijnt, de kamer is open –

buiten hoor ik de wind loopen.

De bladen, de flappende bladen,

de flaplentebladen – de flapnachtbladen,

ze zijn groen en ze zijn zwart en slap –

Als jongen luisterde pianist en musicoloog Ralph van Raat vooral naar jazzmuziek. Bill Evans en zo. Tot hij een keer franse muziek hoorde, van Debussy en Ravel. En toen was hij verkocht. Want hij ontdekte in die muziek iets wat hem ook zo aantrok in de jazz: vrijheid. De maatstrepen verdwenen als het ware. En het was een feest van kleur. Dankzij die extra nootjes die iets toevoegden aan de harmonie. En bovendien kenmerkt de franse muziek zich door een mengeling van sensualiteit en objectiviteit. Dat wil zeggen dat er afstand genomen wordt van een al te directe emotionaliteit. Die emoties zitten erin, maar worden je niet opgedrongen. Messiaen is van hetzelfde hout gesneden. In Des canyons aux étoiles verwerkt hij letterlijk de zang van vogels die hij in een canyon in de VS heeft opgetekend, temidden van een schitterende natuur. Bij zonsopkomst. Voorbeeld: de Witbrauw Lawaaimaker!

Wij, niet gewend aan moed

ballingen van het genot

leven opgerold in bolsters van eenzaamheid

tot liefde zijn heilige tempel verlaat

en in ons zicht komt

om ons vrij te laten leven.

Als jongen luisterde pianist en musicoloog Ralph van Raat vooral naar jazzmuziek. Bill Evans en zo. Tot hij een keer franse muziek hoorde, van Debussy en Ravel. En toen was hij verkocht. Want hij ontdekte in die muziek iets wat hem ook zo aantrok in de jazz: vrijheid. De maatstrepen verdwenen als het ware. En het was een feest van kleur. Dankzij die extra nootjes die iets toevoegden aan de harmonie. En bovendien kenmerkt de franse muziek zich door een mengeling van sensualiteit en objectiviteit. Dat wil zeggen dat er afstand genomen wordt van een al te directe emotionaliteit. Die emoties zitten erin, maar worden je niet opgedrongen. In Étude retrouvée, geschreven aan het einde van de Eerste Wereldoorlog, en nadat Debussy te horen had gekregen dat hij ongeneselijk ziek was, gaat hij terug naar zijn jeugd, en dan met name de muziek van zijn idool: Chopin.