De nacht valt over Opium op 4 en het Vondelpark. Er brandt nog één lampje in Vondel CS. Daar zit een schrijver voor te lezen uit eigen werk. Vanavond hoort u:

Vrouwkje Tuinman - Agenda

Vrouwkje Tuinman (1974) publiceerde drie romans en vijf dichtbundels, waarvan Sanatorium de meest recente is. In 2016 verscheen haar vierde roman Afscheidstournee. Ze schreef teksten voor familievoorstellingen van het Nederlands Blazers Ensemble, Amsterdam Sinfonietta, violiste Janine Jansen en pianist Jeroen van Veen. 
Foto: Keke Keukelaar

Ik zit voor de eerste dag in de mooie Torenkamer. Rond twaalf uur vulde de zon mijn kleine witte kamer met veel licht en optimisme voor de komende week. Meteen begon ik te werken aan een nieuwe nummer. Ik haalde mijn klarinet en improviseerde met  effecten op mijn laptop, totdat ik een inspirerend loop had gevonden. Zo'n workflow vind ik niet vaak. Ik werkte tot acht uur 's avonds met dat loopje. Uiteindelijk had ik  bijna een heel liedje ervan had gemaakt! Heel spannend! Ik maakte twee verschillende synth-geluiden uit samples van mijn klarinet.

Ook heb ik een microtonale folk-achtige klarinet-melodie gecomponeerd en een beat geproduceerd over dat loopje. Ik ben net begonnen om een zangmelodie te componeren. En ik ben ook druk bezig met het schrijven van songteksten, maar dat is voor mij de grootste uitdaging. Toen keek ik op mijn horloge en zag dat het acht 's avonds was. Ik had zelfs niks gegeten! Zo intense was mijn concentratie! Dus ik ben echt tevreden met mijn werk van vandaag en kijk er naar uit om met dit liedje te doorgaan. Er heerst een goeie sfeer rondom de Torenkamer! Met de snelheid van werken zou ik misschien nog een of twee liedjes kunnen maken in de rest van de week. Misschien is dat iets te optimistisch, maar ik beschouw deze week als mijn kans om mijn soloproject een impuls te geven.

 Leve de activist in ons

Het afgelopen jaar twijfelde ik. Ik wilde me meer uitspreken, maar hoe dan? Ik las Pleidooi voor radicalisering vanAbou Jah-Jah waarin hij het heeft over het ‘activistisch gen’. Hij stelt dat ‘sommige mensen meer aanleg hebben voor activisme dan anderen’. Ik vroeg me af of ik dat genoeg bezat. Aan verontwaardiging geen gebrek, engagement voldoende, maar het is die stille activist in mij die niet vaak de juiste woorden vind. Dus zwijg ik maar. In de zomer ging ik twee weken naar een schrijversresidentie in Parijsen dat leek een keerpunt voor mijn twijfelende ik.

Onder de schrijvers bevond zich een activiste. We kenden elkaar al voor Parijs en bij elk weerzien bekruipt me een gevoel van respect, maar iets benauwd me ook. Ze doet namelijk iets wat ik te weinig doe of durf: ze spreekt zich duidelijk uit. Ik had zo graag een goed weerwoord willen hebben toen ik werd gecomplimenteerd met mijn mooie dictie 'voor een Surinamer', toen ik vertelde dat ik naar Rwanda ging en de vrouw sprak over 'dat apenland' of onlangs nog toen het meisje zei dat het logisch was dat mijn broer etnisch geprofileerd werd. Vaak ben ik te beduusd. Vaak voel ik in mijzelf heel wat bommetjes opborrelen, maar waar blijft toch die ontploffing?

We spraken af in een hippe brasserie in het wervelende la Goutte d’Or en ze duidde me op de controverse aangaande deze 'witte' plek, de belichaming van gentrification. Ik schaamde me lichtelijk voor mijn keuze en moest denken aan het boek White Innocence van Gloria Wekker, waarin ze stelt dat witte onschuld niet verbonden is aan de kleur van de huid. De activiste stak een sigaret op en vertelde over een aanvaring met een van de schrijvers in de groep. Het ging om het woord 'neger'. ‘Waarom wil je dat woordgebruiken, vroeg ik hem, leg het me uit. Ik voelde dat hij in het gedrang werd gebracht.' Met haast stak ze een volgende op en vurig praatte ze verder, inhaleerde, pufte uit. Intussen nipte ik wat aan mijn rosé van 5,5 euro.

In het boek van Wekker staat ook dat 'wij' samen moeten werken, tegen de witte onschuld in. Daar in die hippe brasserie keek ikmijn collega-vriendin aan en toch vroeg ik me af: behoor ik tot die 'wij'? Maar we klonken. Santé! Op die toekomst die komen zal! Nous ensemble! En met die gedachten verlieten we de brasserie en stapten we de wereld in. Sindsdien vul ik de boekenkast aan met boeken over het koloniaal verleden, maar ook moderne literatuur-namen zoals Ta-Nehisi Coats, Zadie Smith en Chimamanda Ngozi Adichie vonden hun plek. Youtube bleek een grote inspiratiebron voor mensen die er net zo mee bezig zijn als ik. De doeken in mijn haar, die ik altijd al droeg, krijgen langzamerhand een diepere betekenis. Hoe bewuster ik word, hoe meer bommetjes opborrelen naar boven. Ze komen voornamelijk tot ontploffing in huiselijke kring. Familie, vrienden, lief: iedereen lijkt het te moeten ontgelden.

Vrijdag tijdens de presentatie liet ik horen dat de activist in mij wakker was en niet meer zweeg. Maar er was ook die twijfel, omdat ik de wereld langzamerhand in zwart-wit begon te zien, de nuance begon te verliezen. Het afgelopen jaar werd ik feller en datgene wat ik zo graag had willen bereiken in gesprekken, verbinding, was ver te zoeken. Daarom zocht ik 'activisten' op om te vragen hoe zij dat nu deden: zich uitspreken. Ik sprak mensen die met het woord streden, de intellectuele activist. Maar ook de klassieke activist, de doener. Na al die gesprekken over racisme, seksisme, gendergelijkheid, het klimaat, werd het me wel duidelijk dat we allemaal wel een activist zijn, ergens van binnen. Je kan je uitspreken tegen onrecht, afval opruimen op straat, of seksistische grapjes op een verjaardagspartij onderuit halen. We kunnen allemaal wel wat doen, en best wat meer, maar op je eigen manier. Na vijf dagen in mijn Torenkamer te hebben nagedacht, ga ik snel de wereld in. De Women’s March wacht op mij.

De nacht valt over Opium op 4 en het Vondelpark. Er brandt nog één lampje in Vondel CS. Daar zit een schrijver voor te lezen uit eigen werk. Vanavond hoort u:

Yannick Dangre uit De idioot en de tederheid

Yannick Dangre (1988) studeerde Nederlandse en Franse literatuur. Op tweeëntwintigjarige leeftijd debuteerde hij met de roman Vulkaanvrucht, die lovend onthaald werd en de Debuutprijs in de wacht sleepte. Dangre debuteerde daarna ook succesvol als dichter. Zijn bundel Meisje dat ik nog moet was genomineerd voor de C.Buddingh’-prijs en werd bekroond met de Herman De Coninckprijs. In september 2012 verscheen zijn tweede roman Maartse kamers in 2014 een tweede dichtbundel, Met terugwerkende kracht. De idioot en de tederheid is zijn nieuwste roman.
Foto: Keke Keukelaar

De nacht valt over Opium op 4 en het Vondelpark. Er brandt nog één lampje in Vondel CS. Daar zit een schrijver voor te lezen uit eigen werk. Vanavond hoort u:

Els Quaegebeur uit Woodstock

Els Quaegebeur (1974) is journalist en columnist. Ze schrijft onder andere voor Het Parool, Vrij Nederland, Opzij en de VARA Gids. Ruim vijf jaar geleden vertrok ze naar New York City. Tijdens haar verblijf in New York beschreef ze haar dagelijks leven in haar column in Het Parool. In 2006 verscheen haar debuutroman Mijn geheim, het verleidelijke leven van een minnares. In 2013 volgde Bij Starbucks heet ik Amy. Leven in New York City, over haar belevenissen in New York. Momenteel werkt zij aan een drieluik van Amerikaanse romans waarvan dit jaar het eerste deel Woodstock verscheen.
Foto © Keke Keukelaar

 Wij, vrouwen

Het is vandaag 8 maart: vrouwendag. Onlangs gaf ik documentaireles op een middelbare school in Utrecht en sneed het thema feminisme aan. ‘Wie weet wat dat is?’ Een jonge vrouw met een Brabantse tongval en Marokkaanse achtergrond stak voorzichtig haar vinger op en zei: ‘Ik ben een feminist.’ De stoerste van de klas, duidelijk jaloers, schreeuwde: ‘Watis dat nou weer?’ Bedeesd legde het meisje het uit. ‘Ik kom op voor vrouwenrechten, ik wil dat mannen en vrouwen gelijk behandeld worden.’ De stoerste was stil.

We besloten om een feministische speech te schrijven. Alle jonge vrouwen met diverse achtergronden zetten de tafels bij elkaar en ter inspiratie bekeken we filmpjes van Malala en Michelle Obama. De een vond dat er meer gelijkheid binnen de islam moest komen. ‘Als een man met vrouwen naar bed gaat voor het huwelijk is dat oké, maar als een vrouw dat doet is ze een hoer. Maar het is toch altijd haram om dit voor het huwelijk te doen? Waarom wordt de man daar dan niet op aangesproken?’ De ander vond het onzin dat er van vrouwen verwacht wordt van make-up en mode te houden en altijd maar een spiegeltje mee te moeten nemen naar school.

Het thema abortus zorgde voor veel verdeeldheid aan tafel, maar ondanks de verschillen, werd er naar elkaar geluisterd en schreven ze een pakkende speech. ‘Wij, vrouwen willen gehoord worden.’ Ik weet niet wie er meer leerde die dag, het zette mij in ieder geval aan om feministen over hun activisme vandaag de dag te interviewen, want er valt nog veel te strijden. Zo komt Olave morgen langs in de Torenkamer, die ik een aantal jaar geleden leerde kennen als man en nu als vrouw door het leven gaat. Ze wilde niet meer naar de buitenwereld doen alsof ze een man is, ze wilde zichzelf zijn. Maar de strijd dat diezelfde buitenwereld dat accepteert, is nog lang niet gestreden.

Enkele vrouwen die ik interviewde over hun (feministisch) activisme:

Aynouk Tan: "Ik vind het heel belangrijk om een ander idee van hoe een mens eruit kan zien, te laten zien."

Tante Yvonne, activiste in rust: "De zwarte vrouw wordt nog altijd als minderwaardig gezien en dat vind ik onzin. Dat is iets om voor te strijden."

Feministisch schrijfster en radiomaakster Nikki Dekker: "Pas toen ik als tiener The Beauty Myth van Naomi Wolf las, begreep ik dat door kapitalisme, doorgeslagen consumptiepatronen en reclame ons een schoonheidsideaal wordt opgelegd. Dat zorgt ervoor dat we continue het gevoel hebben dat we onszelf tekort schieten. Dat vrouwen moeten lijken op modellen en hun lichaam moeten beschouwen als accessoire."

Historicus en activistisch schrijfster Heleen Debeuckelaere: "Veel dingen die ik zeg vind ik zelfs niet voor debat vatbaar. Het zou vanzelfsprekendheid moeten zijn. Het zou niet nodig moeten zijn dat mensen daarvoor activist worden genoemd. Het feit dat mensen gelijk zijn maar niet gelijk behandeld worden door hun huidskleur en dat dat nog altijd het geval is... Ik snap niet dat ik dat nog constant moet uitleggen. Maar bon. Het is nu eenmaal zo."

De nacht valt over Opium op 4 en het Vondelpark. Er brandt nog één lampje in Vondel CS. Daar zit een schrijver voor te lezen uit eigen werk. Vanavond hoort u:

Vincent Bijlo - Been

Vincent Bijlo werd geboren in Amsterdam en groeide op in Bussum. In zijn studententijd kwam een nieuwe liefde op zijn pad, het cabaret. Hij gafhij zich op voor het Leids Cabaretfestival en werd tweede, won de publieks- enpersoonlijkheidsprijs en begon daarna aan het maken en spelen van cabaretprogramma's.Hij heeft inmiddels ook vier romans op zijn naam staan, en hij schrijft columns.  Bijlo bracht  twee cd’s uit, één met porsongs en één metliederen geschreven en gezongen door zijn vrouw, zangeres Mariska Reijmerink.
Foto: Marcel Koeleman