Zelden zijn er meer humoristische schilderijen gemaakt dan in de Nederlandse Gouden Eeuw. Ondeugende kinderen, dwaze boeren, malle dandy’s en drinkebroers, kwakzalvers, koppelaars, luie dienstmeiden en lustige dames – ze figureren in grote getalen in topstukken uit de Gouden Eeuw. De tentoonstelling De kunst van het lachen. Humor in de Gouden Eeuw biedt voor het eerst een overzicht van humor in de Nederlandse zeventiende-eeuwse schilderkunst. Deze tentoonstelling is van 11 november 2017 tot en met 18 maart 2018 te zien in het Frans Hals Museum.

Anna Tummers is conservator oude kunst van het Frans Hals museum en stelde de tentoonstelling samen.

De Zweedse gitarist Johannes Möller werd eens de mogelijke 'Zweedse Mozart van deze tijd' genoemd. Möller is behalve gitarist ook begenadigd componist. De eerste CD met werken van zijn hand verscheen toen hij veertien jaar oud was. Hij was toen al volop actief als uitvoerder van eigen én andermans werk. Johannes Möller speelt inmiddels in Europa, Azië en Zuid Amerika. In 2010 won hij de Concert Artist Competition van de Guitar Foundation of America, een prijs die onder andere bestond uit meer dan zestig concerten door de Verenigde Staten en China.

Met één ferme sprong plonste ik vanochtend de torenkamer binnen. Hup, zo met mijn beide natte motorlaarzen in de bont gekleurde kolkende massa PVC doek. Twee rooie stoeltjes dreven mij tegemoed. Ik draaide er één een kwartslag, zodat ze elkaar recht in de ogen keken. Mijn eerste gast van vandaag kon zich ieder moment melden.

We spraken over grote belangrijke Nederlandse firma’s met immens monumentale begrotingen. Over de mogelijkheid om de kunstenaar, zeg maar net als vroeger weer een plekje te geven binnen dit financiële landschap. Hoe er voortaan weer gelden zouden kunnen vloeien. Hoe beekjes en rivieren, vanuit de hoge bergen waar de firma’s staan, zo naar de groene weiden van de kunstenaar zouden kunnen stromen. Niet door de verkoop van kunstwerken, want die stroompjes staan droog, maar op een hele mooie nieuwe manier. Mijn eerste gast kan mooi denken. Fijn om zo de dag te beginnen.

Voor mijn tweede gast blijft kunst altijd een raadsel, en daar schrijft hij mooie lange stukken over. Hij had al vaker gehoord van de torenkamer, maar was er nog nooit binnen geweest.

Plons, plons. Vijf PVC-vogeltjes krulden wat onhandig van de muur en keken ons met één oog wat angstig aan. Hier en daar dreef nog een geknipt veertje, een snaveltje of een pootje. Ik keek om me heen en vroeg me af of wat hier gebeurde wel raadselachtig genoeg was.

We raakten aan de praat. Eerst over de toren zelf. De toren die eigenlijk deel van het werk was geworden. ‘Waarom dan?’ vroeg mijn gast terecht. ‘Ik heb haar gevuld met mijn materiaal, het is nu een installatie.’ Antwoordde ik. ‘We zitten op een golf van restmateriaal, terwijl we betekenis maken met de zorgvuldig gekozen woorden die we gebruiken in ons gesprek.’ ‘Ah, ja.’ Zei hij. ‘En aan de wanden hangen rotsen. Grote ruimtelijke kleurvlakken, van PVC, dat zijn sculpturen. En in de ruimte zitten wij dus, en we praten over de vogels. De platte vogels die niet alleen door mij gemaakt zijn, maar ook door mijn gasten. Wil je misschien een vogel knippen?’ ‘Nee.’ Zei hij. ‘Mijn collega’s van de Avrotros zijn ook deel van het werk.’ Vervolgde ik. ‘Ze komen af en toe kijken. Soms ook als ik slaap.’ Hij keek ernstig en vroeg ‘Neem je dit dan op?’ ‘Nee.’ Antwoordde ik. ‘Ook niet alleen het geluid?’ ‘Nee. Antwoordde ik nogmaals. ‘En je schrijft er elke dag over in een blog die op Radio 4 bij Opium wordt geplaatst? Is dat ook kunst?’ ‘Het maakt deel uit van het werk.’ Zei ik. ‘Mooi.’ Slaakte hij krachtig. ‘En dit gesprek?’ ‘Dat ook.’ ‘Dank je wel, over ongeveer twee weken schrijf ik op mijn website waarom jouw kunst voor altijd een raadsel zal blijven.’ Ik voelde me vereerd.

‘s Avonds stonden drie mime-studenten van de academie voor Theater en Dans beneden in de regen op mij te wachten. Bij het verwelkomen liep ik naar buiten en voelde grote natte druppels op mijn kale hoofd vallen. Ik toonde ze de weg naar boven. De studenten gingen mij voor, de Torenkamer binnen: plons, plons, plons, hoorde ik in de verte vanuit het keukentje bij de koffiemachine.

Toen ik even later met mijn volle dienblad de ruimte binnen kwam, wist ik niet wat ik zag. Alle vogels konden vliegen. In mooie sierlijke curves, krachtig aangezet door sterke mime bewegingen zwiepten ze door de ruimte. 

Leonard van MunsterLeonard van Munster (1972, Amsterdam) staat bekend om het maken van installaties in de publieke ruimte. Idealiter werk dat onlosmakelijk is verbonden met de omgeving en je aan het denken zet. Zo bouwde hij een Fata Morgana onder de rondweg van de A10 in Amsterdam, compleet met palmbomen, bananenbomen en een waterval die vanaf een rotspartij naar beneden klettert. Het werk is afgeschermd met een metershoog stalen hekwerk. Onbereikbaar dus, in ‘the city of concrete’. Tevens bouwde Van Munster een boomhut op het 50 meter hoge Stedelijk Museum en liet hij een schip (Fortuna) van 15 meter kapseizen in het financiële centrum van Amsterdam. Het schip was een reactie op de het roerige tijdsbeeld van de maatschappij, een kritiek op grote bedrijven in tijden van financiële crisis.

Voor RAUM (een maakplaats in Utrecht) bouwt Leonard van Munster de Berlijnpleinfontein: een metershoge rotspartij met fontein en begroeiing en bovenin een heuse ‘villa’ op schaal. Dat de villa in werkelijkheid nog geen 2 x 2 meter zal zijn, werkt vervreemdend. Van Munster: “Een fontein heeft een symbolische waarde: de verwijzing naar water en de bron van het leven. Het veranderlijke van water dat toch altijd een geheel is, de schittering en weerkaatsing. Fonteinen bieden daarnaast verfrissing, verfraaiing en van oorsprong ook drinkwater. Vanwege de grootse uitstraling zijn fonteinen vaak een statussymbool van machthebbers, overheden en projectontwikkelaars. De ‘gewone’ man kan echter tegenwoordig, met een ritje langs de bouwmarkt, zonder al te veel moeite een eigen fontein kan aanleggen. In menig Vinex wijk vindt men dan ook paradijselijke tuintjes met kabbelende waterval en vijver.” De fontein is een kruising tussen luxe symboliek en daadwerkelijk minimaal comfort: exact datgene waar de nieuwe inwoners van Utrecht volgens Van Munster naar op zoek zijn.

Sinds zijn spectaculaire debuutrecital in Het Concertgebouw, Amsterdam (2002) is de pianist Misha Fomin niet meer weg te denken uit het Nederlandse muziekleven. Zijn optredens worden altijd als een niet-te-missen evenement beschouwd. Door zowel binnen- als buitenlandse pers wordt zijn spel geprezen om zijn vloeiend natuurlijke virtuositeit, rijk kleurenpalet en muzikale intelligentie.
Fomin begon zijn pianostudie in zijn geboortestad Nalchik, Zuid Rusland. In Moskou studeerde hij cum laude afaan de befaamde Muziekacademie Gnessin bij Lina Bulatova (zelf leerlinge van Helena Gnessina en delegendarische Heinrich Neuhaus) en was gedurende twee jaar haar assistent. In Rusland had hij al op jonge leeftijdeen succesvolle carrière en gaf vele concerten door het hele land. Naast solistische optredens is hij ook actief in Kamermuziek- verband. Zijn samenwerking met hetgerenommeerde Atrium String Quartet, heeft geresulteerd in een prachtige Shostakovich opname, die met een10 werd bekroond in het blad Luister. Sinds 2015 maakt Fomin deel uit van het Balakirev Pianotrio.

Foto: Hans van der Woerd.

Laurens de Man (’s-Hertogenbosch, 1993) treedt veelvuldig op als pianist en organist, als solist en in kamermuziekverband. Hij studeerde piano en orgel aan het Conservatorium van Amsterdam, bij resp. David Kuyken, Jacques van Oortmerssen († 2015), Pieter van Dijk en Matthias Havinga. Van 2012 tot 2017 volgde hij aan dit instituut ook bijvaklessen klavecimbel bij Johan Hofmann. Sinds januari 2012 is Laurens hoofdorganist van de Janskerk in Utrecht, waar hij een Bätz-Witte orgel uit 1861 bespeelt. Daarnaast was hij in 2014 stagiair-organist van de Oudekerkgemeente in Amsterdam. Vanaf oktober 2017 zet hij zijn studie voort aan de Berlijnse Universität der Künste bij Leo van Doeselaar (Postgraduate Advanced Organ Studies).

Twee opera's op één avond
Eine florentinische Tragödie en Gianni Schicchi: een psychothriller tegenover een komedie. Wat de totaal verschillende korte opera’s verbindt, is de stad Florence en het thema ‘rijkdom versus liefde’. Hoe eerlijk zijn onze relaties wanneer er geld in het spel is? Beide opera's laten zien hoe de verhoudingen tussen mensen kunnen worden verstoord, totaal veranderd of in elk geval grondig beïnvloed door de economie. 

Bas-bariton Alexander de Jong is jong talent bij De Nationale Opera en zingt een bijrol in Gianni Schicchi. Alexander rondde in 2016 zijn zangstudie af aan het Conservatorium te Tilburg, waar hij rollen zong in onder andere: Macbeth van Verdi (Medico), Cosí fan tutte van Mozart (Don Alfonso), La Vie Parisienne van Offenbach (Baron du Gondremarck), Die Fledermaus van Johann Strauss Jr. (Gefängnisdirektor Frank). Tijdens zijn studie werd Alexander genomineerd voor de prestigieuze Jacques de Leeuw-prijs voor jonge muzikale talenten. 

Klauw Bertisch is dramaturg en studeerde Engelse en Duitse taal- en letterkunde, pedagogiek en kunstzinnige vorming in Frankfurt. Van 1979 tot 1987 was hij dramaturg aan de Oper Frankfurt. Hij was docent theaterwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Publicaties: de verzameling Schwanenmärchen, een boek over regisseur Ruth Berghaus en talrijke bijdragen aan boeken en tijdschriften. Sinds 1990 is hij dramaturg bij De Nationale Opera.

Toen vanochtend om half zeven de wekker ging stapte ik in mijn badjas, en op mijn sloffen, zo vanuit mijn bed het kantoor van de Avrotros binnen. Ik stapte de gang op, langs de montagekamers van AT5 en glipte de lift in. In de kelder groette ik de schoonmakers en vroeg de weg naar de douche. 

Ik was extra vroeg opgestaan, ten eerste omdat ik voor mijn gevoel nog niet alle Avrotros medewerkers goed genoeg ken om ze in badjas te begroeten bij de koffiemachine. En ten tweede om de vogeltjes in het park te zien ontwaken bij het aanbreken van de dag.

Het Vondelpark is prachtig in de ochtend. Een onophoudelijke stille sliert fietsers trekt voorbij, terwijl de vogelen van Nozeman & Sepp nog in een half slaap dobberen op het spiegelend wateroppervlak. Een fuut, een duif, de pimpel en de kool, vermoed ik. Ik probeer me voor te stellen dat ik er vandaag in mijn torentje eentje in schaal 10/1 reproduceer van PVC en van tyleen buis en haar dan op een sokkel plaats. Dat voelt nog ver weg.

Eerst bezoek ontvangen. Vier radicale denkers krijg ik vandaag over de vloer. Wel te verstaan Bonno van Doorn, Yasser Ballemans, Caroline Ruijgrok en Sjim Hendrix. Ze klauteren omstebeurten naar de bovenste etage van de toren. De gesprekken gaan over allesbehalve beeldende kunst of vogels. We voelen ons wel net zelf een vogeltje in een kooitje, maar daar kunnen we samen fijn om gniffelen. Of zit hier misschien een werk in? Het voelt nog erg ver weg.

Rond vijven besluit ik vroeg te gaan tafelen zodat ik het maakproces daarna met open armen kan verwelkomen en tot diep in de nacht roofbouw kan plegen. Ik wil aan het werk. Aangestoken door de radicale denkers van vanmiddag forceer ik in de Avrotros-toren een radicale beslissing: Ik zwaai mijn gedachten over de vogels en de sokkels gedag en besluit dat de Torenkamer zelf van grote schoonheid is. Zowel de fysieke ruimte, als het sociale experiment dat er al jaren plaatsvindt. Mijn hoofd is leeg, de toren vol met PVC. 

Ik stap naar binnen en begin de puinzakken leeg te gooien. Eerst beheerst en welgeplaatst, daarna al snel met een trefzekerheid waarvan ik niet meer had verwacht dat ik het vandaag in me zou hebben. Nu moeten de muren er ook aan geloven. De Bouwmaat-puinzakken plak ik met plakband aan elkaar en bevestig ze aan de kozijnen, deels voor de ramen. Ik rangschik de kleuren per zak zodat er aan de wand orde, en op de vloer chaos heerst. Verder verwijder ik alle Eames en Ahrend meubilair uit de ruimte en plaats nog wat objecten onder de PVC resten, zodat er een uitgestrekt berglandschap van het schilderachtige materiaal ontstaat.

Het resultaat leg ik vast met de Pano-functie van mijn telefoon. Voldaan besluit ik dat het welletjes is geweest voor vandaag. Wel lijkt het me verstandig om alvast voor morgen wat stevige touwen en mijn spiegelreflex uit mijn atelier te halen. Ik spring op mijn motor en betrap mezelf op de gedachte dat ik vanavond mijn blog zou kunnen afsluiten met een vergelijking tussen de vogels in het park en mijzelf op de motor. Maar dat voelt wel erg ver weg.

Regisseur Eric de Vroedt maakt met RACE zijn debuut als artistiek leider bij Het Nationale Toneel. Hij studeerde in 1996 af aan de Toneelschool Arnhem. Met ingang van dit seizoen is hij regisseur en artistiek leider van Het Nationale Toneel en vanaf 2018 zal hij de functie van artistiek directeur overnemen.

Eric de Vroedt werkte een jaar lang aan The Nation. Deze theaterthriller is als een televisieserie op toneel en duurt 5 uur. Wat is er gebeurd met de elfjarige Ismaël uit de Haagse Schilderswijk? In zes afleveringen wordt het mysterie ontraadseld en een scherp portret geschetst van de staat van de Nederlandse samenleving. 

Amatis Piano Trio is een trio dat is opgericht in Amsterdam door de Duitse violiste Lea Hausmann, de Britse cellist Samuel Shepherd en de Nederlands-Chinese pianist Mengjie Han. Met z'n drieën ontdekken ze het repertoire voor piano trio. In 2014 hebben ze de publieksprijs gewonnen bij het Grachtenfestival Concours in Het Concertgebouw.

Ashar Medina schreef een TV film in het kader van One Night Stand. De TV speelfilm JUNGLE geeft een unieke inkijk in de gevoelens en drijfveren van vluchtelingen in de Jungle van Calais. Majd Mardo speelt in de film en won een Gouden Kalf.

Op weg naar zijn gedroomde eindbestemming Londen, strandt een jonge Syrische vluchteling in het beruchte en meedogenloze vluchtelingenkamp ‘Jungle' in Calais. Daar sluit hij een fragiele vriendschap met zijn cynische tentgenoot, die zelf de hoop op een goede afloop al heeft opgegeven. Terwijl ze zich overdag de ongeschreven wetten van het kamp eigen proberen te maken, riskeren de twee lotgenoten ’s nachts hun leven op weg naar ‘het Beloofde Land’.

Magda Mendes, geboren en getogen in Lissabon, schrijft liedjes die stem willen geven aan verhalen die nog niet eerder verteld zijn. Haar muziek roept een gevoel op van diepgang, weemoed en verlangen. Als een eeuwenoude boom die zijn wortels diep in de aarde boort op zoek naar voedsel, houvast, overlevering. Op haar derde album Oliveiras zingt ze over hoe haar vader António Oliveira, dezelfde wortels lijkt te hebben als de olijfbomen uit zijn geboortestreek. Over hoe de bewoners en de bomen van deze streek zonder stem achterbleven en over hoe ook Magda´s wortels aan haar trekken sinds zij haar geboortegrond heeft verlaten.