Ontroerend, troostrijk en vrolijk: het Klarinetconcert van Wolfgang Amadeus Mozart raakt je recht in het hart. Maar het is niet alleen een van Mozarts mooiste werken, het is ook het eerste klarinetconcert ooit geschreven door een groot componist. Hoe kwam Mozart op het idee om een soloconcert voor dit instrument te componeren?
Klarinetconcert met een pijpje tabak
Een nieuw instrument
Vandaag de dag is de klarinet niet meer weg te denken uit symfonie- en harmonieorkesten. Maar in de tijd van Mozart was het instrument nog nieuw. De klarinet werd pas rond 1700 uitgevonden, waarschijnlijk door Johann Christoph Denner, een beroemde bouwer van houtblaasinstrumenten. Hij ontwikkelde de chalumeau verder ontwikkelde tot de klarinet. Telemann en Vivaldi hadden al stukken voor deze voorloper van de klarinet gecomponeerd.
Met zijn Klarinetconcert gaf Mozart een grote impuls aan de populariteit van de klarinet. Zelf viel hij ook voor de prachtige klank van dit instrument. "Oh, hadden we maar klarinetten!" schreef hij aan zijn vader Leopold toen hij in het buitenland voor het eerst klarinetten had gehoord.
Anton Stadler en het Klarinetconcert
Maar het duurde niet lang voor de klarinet ook zijn intrede deed in Mozarts eigen land. In Wenen ontmoette de componist namelijk de virtuoze klarinettist Anton Stadler (1752-1812). "Ik heb nog nooit zoiets gehoord als wat jij met je instrument weet te verzinnen," schreef Mozart aan hem in 1785. "Nooit had ik gedacht dat een klarinet zo goed de menselijke stem kon imiteren zoals jij die imiteerde. Jouw instrument heeft zo'n zachte en lieflijke klank dat niemand het kan weerstaan." En zo inspireerde Anton Stadler de grote componist: Mozart componeerde zijn Klarinetconcert en droeg het aan Stadler op. Hij voerde het ook uit op de première.
Bassetklarinet
Maar Stadler speelde het niet op een gewone klarinet: hij had een bassetklarinet, waarbij een extra register in de laagte is toegevoegd. Zo zag de bassetklarinet van Stadler eruit:
