Panorama Zondag
KRO-NCRV

Het culturele landschap van Thomas Beijer

foto: KRO-NCRV
  1. Klassiekchevron right
  2. Het culturele landschap van Thomas Beijer

Thomas Beijer is pianist, componist, schrijver en tekenaar. In 2011 studeerde hij af aan het conservatorium in Amsterdam met de hoogste onderscheiding. In 2017 debuteerde hij bij uitgeverij Prometheus met de novelle Geen Jalapeños. Momenteel werkt hij aan een bundel essays over muziek. Sinds 2019 is hij artistiek directeur van de Young Pianist Foundation en in 2022 ontving Beijer de Nederlandse Muziekprijs, de hoogste onderscheiding die door het ministerie van OCW aan een musicus, werkzaam in de klassieke muziek, wordt uitgereikt. Zijn culturele landschap voert ons langs een stopmotionfilm van Tim Burton, een schilderij van de Spaanse kunstschilder Francisco Goya, literatuur van Gerard Reve en opera van Bartok.

Panorama Zondag: het culturele landschap van Thomas Beijer

Kunstwerk 1: The Nightmare before Christmas, stopmotionfilm van Tim Burton uit 1993

The Nightmare Before Christmas is een Amerikaanse musical-animatiefilm geschreven door Tim Burton. De productie is bijna volledig gemaakt met stop-motion. Dat is een vorm van cinema waarbij figuurtjes in verschillende poses worden gefotografeerd. Deze foto's worden aan elkaar geregen tot een vloeiend beeld.

In het verhaal is er voor elke feestdag een apart rijk in dromenland. Jack Skellington, de hoofdpersoon, komt uit het rijk van Halloween. Hij komt per abuis in het rijk van Kerstmis terecht en vindt de sfeer daar zo prettig, dat hij besluit om Halloween tot Kerstmis om te vormen. Daar zitten wel wat haken en ogen aan.

Quote

Dit vind ik een geweldige film. Tim Burton is een van mijn idolen, al vind ik dat een wat infantiele term. Hij heeft veel mooie dingen gemaakt, hij blijft verrassen en boeien en inspireren. Maar ik hou wel van dat macabere, die humor, zwarte humor, dat groteske en de originaliteit. En de muziek van Danny Elfman is geweldig. De film is voor mij ook een inspiratie, de karakters zijn grappig, duister en ook zoiets als een danse macabre vind ik geweldig. Dat is natuurlijk heel oud, dat gegeven. Dansende skeletten waar je om moet lachen. Humor om de doodsangst te maskeren. Het weglachen van de angst. Ik heb de film wel 15 keer gezien, ik kijk er nu ook met technische ogen omdat ik zelf dus ook filmpjes maak met deze techniek. Dat had ik als kind al, ik wilde alles weten, sloopte wekkers om te weten hoe de binnenkant eruitzag.

Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.

KUNSTWERK 2: serie late werken van Francisco Goya, Pinturas Negras

De Zwarte Schilderijen is de naam die gegeven wordt aan een reeks van schilderijen van de Spaanse kunstschilder Francisco Goya. Hij maakte deze schilderijen aan het eind van zijn leven (1819-1823) in een periode waarin hij steeds meer last kreeg van slechthorendheid en depressies.

De naam verwijst niet alleen naar de kleuren, of beter gezegd de kleurloosheid van de schilderijen die vooral gemaakt zijn in de kleurenzwart, grijs en bruin, maar ook naar de terugkerende thema's. Veel van de doeken tonen voorstellingen die te maken hebben met hekserij. Van het omvangrijke oeuvre van Goya worden veertien exemplaren tot de zwarte schilderijen gerekend.

Pas aan het einde van de 19e eeuw, zeventig jaar nadat ze geschilderd waren, werden de doeken uit het voormalige woonhuis van Goya gehaald, waar ze gewoon rechtstreeks op de vaak vochtige muren hingen. Hierdoor was de toestand waar ze zich in bevonden al behoorlijk verslechterd. Nadat ze gedoneerd werden aan de Spaanse staat zijn ze gerestaureerd en tentoongesteld in hetPrado museum in Madrid. Ze zijn hier nog altijd te zien.

Quote

Deze werken heeft hij gemaakt op het eind van zijn leven en Goya had een fascinatie voor duistere zaken, zeker toen hij doof en depressief werd. Mijn favoriet is wel het grote vlak met bruintinten en dan zie je onderaan een hoofd van een hondje. The dog wordt dat werk genoemd. En er is nog een werk van Saturnus die zijn eigen zoon opeet. Gezellig is het niet, maar wel fascinerend. Afgelopen zomer zag ik deze werken in het Prado in Madrid en in de zaal waar deze werken hingen, heb ik wel een tijdje rondgehangen. Het is briljant geschilderd, het leeft echt. Wat me nu zo aantrekt in deze duisternis weet ik niet, het is een soort grimas, een danse macabre het weglachen van de angst die me fascineert. Het is het romantische van de duisternis en het onbekende en een lofzang op raadselachtigheid. Hij laat het mysterie het mysterie.

foto: Museo del Prado

KUNSTWERK 3: De Avonden van Gerard Reve

De Avonden is een van de belangrijkste boeken uit de Nederlandse literatuur; het is klassiek geworden als de aangrijpende beschrijving van de saaiheid die Nederland in de naoorlogse jaren beheerste.

In Frits van Egters weerspiegelt zich de jeugd, die zijn leven ziet verlopen in zinloosheid, eentonigheid en eenzaamheid. humor en de hoop dat er toch een hoger en groter Iets bestaat, houden hem op de been.

De geluiden van afschuw over dit boek, bijvoorbeeld door Godfried Bomans, die meende dat Reves geestelijke gezondheid 'bij een langer aanhouden van deze gesteldheid ernstig gevaar loopt', zijn inmiddels ernstig tegengesproken door de velen voor wie De Avonden het mooiste boek is dat ze ooit lazen.

Quote

Dit las ik toen ik 17 jaar was en dat heeft een blijvende indruk op me achtergelaten en is ook van invloed op mijn eigen schrijfstijl. Ik heb het zeker 10 keer gelezen. De Avonden van Reve is eigenlijk eindeloos geouwehoer zei hij er zelf over, het gaat nergens over. Maar het was in die tijd echt iets heel nieuws, iets anders, veel minder statig dan men gewend was in die tijd van de literatuur. Wat je er ook van vindt, het is een klassieker in de Nederlandse literatuur. Het is ook heel grappig, mijn ouders houden ook erg van Reve, thuis lagen ook altijd boeken. En we spreken elkaar ook wel aan met uitspraken uit het boek. Dan vliegen de opmerkingen van Frits van Egters om je oren. Die gelaagdheid, die ironie, die humor over de totale nutteloosheid na de allesverwoestende oorlog, is prachtig.

foto: Uitgeverij de Bezige Bij

KUNSTWERK 4: Blauwbaards Burcht van Bartók

A Kékszakállú herceg vára, in het Nederlands meestal aangeduid als Hertog Blauwbaards burcht (of kortweg Blauwbaards burcht), is de enige opera van de Hongaarse componist Béla Bartók. De opera bestaat uit één akte, duurt ruim een uur en kent slechts twee rollen: Blauwbaard (Kékszakállú) (bas) en zijn vierde vrouw Judith (mezzosopraan). Het werk werd geschreven in 1911 en ging in 1918 in première in Boedapest.

De plot is gebaseerd op het volksverhaal van Blauwbaard, maar krijgt in de opera een veel sterker psychologische dimensie. Het decor bestaat uit een grote, donkere hal in een kasteel, met zeven gesloten deuren, waarachter geheimzinnige dingen schuilgaan.

Quote

Toen ik 18 was, leerde ik dit kennen en het greep me zo aan dat ik direct de muziek heb gekocht en ermee aan de slag ben gegaan. Dit is zo overweldigend. In operaproducties wordt vaak veel platgeslagen, maar dit blijft zo mysterieus. Je weet namelijk niet of die zeven deuren in het kasteel ook worden ontsloten en het heeft iets van mysterie. Wat me zo fascineert is dat je eigenlijk niet weet wie nu ‘fout’ is. Is dat Blauwbaard met zijn vreselijke gedrag, of zijn vrouw die maar blijft aandringen dat ze per se de laatste kamer wil ontsluiten? In de muziek hoor je ook iets moois. Je hoort het onheil. Als zij zegt: "Ik hou van je" hoor je dat er in de muziek iets gebeurt, er klinken geen vrolijke noten en je hoort geen zon, maar juist iets duisters.

Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.

Gerelateerde podcast

Panorama Zondag

Panorama Zondag

Ster advertentie
Ster advertentie