Rust er een vloek op de negende symfonie?

Sommige componisten lijden aan 'symfobie'. Deze fobie zou in nauw verband staan met de 'vloek van de negende'. Er zijn namelijk opvallend veel componisten die stierven vlak vóór, tijdens of na het componeren van een negende symfonie.

Heeft Beethoven de vloek van de Negende geïntroduceerd?

De symfonieën die Beethoven heeft geschreven, zijn wereldberoemd. Dat succes had wellicht te maken met de nieuwe trend die hij zette: hij componeerde rijkere symfonieën die veel langer duurden dan die van collega's. Beethoven was één van de eerste componisten die stierf na zijn Negende symfonie, dus aanhangers van de vloek-theorie beweren dat Beethoven, samen met zijn innovatie, ook een vloek in gang heeft gezet. Zo stierven na hem grootheden als Anton Bruckner, Franz Schubert, Antonín Dvořák, Alexandr Glazoenov en Ralph Vaughan Williams vóór, na of tijdens het schrijven van een negende symfonie.

Was Mahler bang voor het getal 9?

Toen Mahler een succesvol componist was, bijna 100 jaar na het succes van Beethoven, had hij al meerdere componisten zien overlijden rond hun negende symfonie. Hij begon zich zorgen te maken over de numerologie van zijn symfonieën. In een poging de dood te slim af te zijn, besloot hij dat de symfonie na zijn Achtste een titel in plaats van een nummer zou moeten krijgen. Zo kwam hij eerst met Das Lied von der Erde voordat hij aan de Negende symfonie begon. Na de première van beide werken dacht hij dat de vloek hem bleef bespaard. Hij kwam helaas bedrogen uit. Mahler stierf al op 50-jarige leeftijd, tijdens het maakproces van zijn Tiende symfonie.

De Oostenrijkse componist Arnold Schönberg was een goede vriend van Mahler en na diens dood kon de bijgelovige Schönberg er niet meer omheen: er bestaat een vloek die componisten het leven kost als ze te maken krijgen met een negende symfonie. Hij was het die de vloek bij naam noemde. Zelf viel Schönberg overigens niet ten prooi aan het getal 9, maar aan 13. Hij had last van triskaidekafobie, oftewel de angst voor het getal 13, en overleed op vrijdag de dertiende.

Componisten die de vloek hebben overleefd

Hoewel veel componisten die begeerde tiende symfonie niet hebben weten te voltooien, zijn er toch ook paar componisten die de vloek hebben overleefd. Zo is de koning van de symfonie, Joseph Haydn, de dans ontsprongen. Deze tijdgenoot van Beethoven componeerde maar liefst 104 (!) symfonieën.

Dmitri Sjostakovitsj was ook het levend bewijs van een componist op wie de vloek geen vat kreeg. Hij voltooide namelijk zijn Tiende symfonie rond 1953. Al snel volgden er meer. In totaal schreef de Russische componist vijftien symfonieën.

De Amerikaanse componist Philip Glass is nog altijd springlevend en heeft in totaal twaalf symfonieën geschreven. Wel voltooide hij zijn Tiende vóórdat zijn Negende in première ging. Sommige musicologen beweren dat Glass hiermee de vloek heeft omzeild, omdat hij erkende dat de theorie in zijn hoofd zat, maar hij heeft nooit bevestigd dat hij daadwerkelijk gelooft in de vloek.

De vloek van de negende: onzin of toch erg toevallig?

Beethoven zette een voorbeeld en na hem schreven veel collega's ook langere symfonieën. Een symfonie componeren is een flinke klus. Sommige componisten werken jarenlang aan één symfonie. Het lijkt er dus op dat niet een vloek, maar tijd ervoor zorgt dat veel componisten 'maar' negen symfonieën in première hebben kunnen laten gaan. Al blijft het natuurlijk wel erg toevallig dat een waslijst aan componisten is gestruikeld over het getal 9...