Kijk All of Bach: Ricercar a 3 uit het Musikalisches Opfer, BWV 1079/1

De All of Bach van deze week wordt uitgevoerd door Leo van Doeselaar in Het Concertgebouw in Amsterdam.

Het leest als het begin van een filmscript, de breed uitgemeten ontmoeting tussen de verlichte en o zo moderne vorst Frederik – polyfonie vond hij maar naar kerk stinken – en de laatste grote polyfonist Johann Sebastian Bach. Trots voert de koning zijn oude gast door het Potsdammer Stadtschloss. In de instrumentencollectie loopt Bach van Silbermann naar Silbermann, de orgel- en fortepianobouwer Gottfried Silbermann had aan het hof van Frederik goede zaken gedaan. Tot slot van de rondgang vraagt Bach zijn gastheer om een fugathema en zo maken we in de eerste maten van der Ricaercar a 3 kennis met Frederiks geniale inval. En al blijven er vragen over bezetting en volgorde van het Musikalisches Opfer, van deze Ricercar weten we tenminste vrijwel alles, inclusief het type instrument waarop Bach speelde. (De editie geeft die improvisatie trouwens niet letterlijk weer, daarvoor is het vrij lange stuk te zorgvuldig geconstrueerd.)

Wat moeten we nu maken van dit legendarische koninklijke thema? Een uitdaging is het zeker, in het bijzonder als basis voor een zes-stemmige fuga zoals Bach die thuis in alle rust in elkaar zou zetten: het thema is allereerst erg lang, dus lastig om mee te spelen, en het ‘antwoord’ met zijn stapsgewijze afdaling zal altijd domineren, het is niet te missen – een leuk spel voor de luisteraar zonder partituur. Binnen die parameters improviseren is spannend, maar niet onmogelijk, en het hielp zeker dat Bach met zijn decennialange ervaring met koraalbewerkingen net ook Die Kunst der Fuge had afgerond.

Lees meer over BWV 1079/1 op de site van All of Bach. Daar is ook het archief te vinden met alle tot nu toe uitgebrachte BWV-nummers.

All of Bach
In aanloop naar het 100-jarige jubileum van de Nederlandse Bachvereniging in 2021 ontstond het idee om alle werken van Bach uit te voeren, in beeld en geluid. Om dichtbij de componist te blijven, worden de werken op passende locaties opgenomen: cantates in een kerk, kamermuziek in huiskamers, orgelmuziek op bijzondere orgels, etc. Dit wordt gedaan met het eigen ensemble en met vele gastmusici. Alle werken zijn gratis te zien en te beluisteren op de website van All of Bach, waar ook interviews op staan en achtergrondinformatie te vinden is.