Kijk All of Bach: Motet Der Geist hilft unsrer Schwachheit auf, BWV 226

De All of Bach van deze week wordt uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging onder leiding van Stephan MacLeod in de Grote Kerk in Naarden.

Kenden we niet de precieze omstandigheden van dit motet, dan zou je gemakkelijk kunnen denken dat Bach het schreef voor een opgewekte pinksterdienst. Het is moeilijk stilzitten bij het lichtzinnige passepied-ritme en de jubelende uitroepen ‘Der Geist hilft!’. Daarbij komen dan nog de zwierige notenslierten waarmee de Heilige Geest traditiegetrouw zijn opwachting maakt en een troostrijk couplet van Luthers pinksterkoraal Komm, heiliger Geist. Maar het was geen feest waarvoor Bach in actie schoot, integendeel. Der Geist hilft unser Schwachheit auf klonk bij een plechtige herdenkingsdienst, en werd wellicht zorgvuldig voorbereid in samenwerking met de stervende zelf, rector van de Thomasschool Johann Heinrich Ernesti (1652-1729).

Extra bijzonder is dat we beschikken over bijna alle originelen; zowel Bachs werkpartituur als de vocale en instrumentale partijen, thuis uitgeschreven met hulp van onder meer Anna Magdalena en Carl Philipp Emanuel. In die bronnen vangen we een glimp op van Bachs werkproces, zoals het verschil tussen componeren en ‘in net’ kopiëren. Maar hergebruikte hij oudere muziek, voor het openingsdeel bijvoorbeeld een sopraanduet? Klonk het koraal – wel in de partijen, niet in de partituur – misschien niet tegelijk met de andere delen? Stierf Ernesti eerder dan verwacht, waardoor het toch op een haastklus uitdraaide? Het zou een wonder zijn als Bach zo’n complex werk in slechts enkele dagen op papier én gerepeteerd kreeg voor een high society-event als dit. Naar die historiek blijft het gissen.

Lees meer over BWV 226 op de site van All of Bach. Daar is ook het archief te vinden met alle tot nu toe uitgebrachte BWV-nummers.

All of Bach
In aanloop naar het 100-jarige jubileum van de Nederlandse Bachvereniging in 2021 ontstond het idee om alle werken van Bach uit te voeren, in beeld en geluid. Om dichtbij de componist te blijven, worden de werken op passende locaties opgenomen: cantates in een kerk, kamermuziek in huiskamers, orgelmuziek op bijzondere orgels, etc. Dit wordt gedaan met het eigen ensemble en met vele gastmusici. Alle werken zijn gratis te zien en te beluisteren op de website van All of Bach, waar ook interviews op staan en achtergrondinformatie te vinden is.