Bevrijding

Het oorlogsverhaal van violist Theo Olof

foto: ANP

Klassiek
Het oorlogsverhaal van violist Theo Olof

"Maak alsjeblieft dat je wegkomt voordat het te laat is!" Dat krijgen de ouders van Theo Olof te horen als Hitler in 1933 aan de macht komt in Duitsland. Niet lang daarna vluchten de 8-jarige Theo en zijn moeder vanuit het Duitse Bonn naar Nederland. Als de oorlog ook in Nederland uitbreekt, moet Theo onderduiken. Met heel veel geluk weet hij uit de handen van de Gestapo te blijven. In 1975 staat hij aan de wieg van de eerste klassieke radiozender van Nederland; de voorloper van NPO Klassiek.

Het geluk begint al met de vlucht van Theo en zijn moeder vanuit Duitsland. Bij de grens worden ze tegengehouden. Het is voor Joden namelijk verboden om Duitsland te verlaten. Een Nederlandse man helpt het tweetal en geeft ze een lift in zijn auto. Zo weten Theo en zijn moeder alsnog in Amsterdam te komen.

Theo Olof in onderduik tijdens de Tweede Wereldoorlog

Theo is een muzikaal kind. Al tijdens zijn kleutertijd regelt zijn moeder Elvira dat hij vioollessen volgt. Eenmaal in Nederland groeit Theo op in het pleeggezin van Mies Boissevain. Zij zorgt ervoor dat Theo in de leer kan bij vioolpedagoog Oskar Back. In de oorlog wordt Mies, samen met haar man en drie zoons, actief in het verzet.

Zodra de oorlog uitbreekt, zorgt Mies ervoor dat Theo terechtkan op een onderduikadres. Theo's moeder weigert om onder te duiken, omdat ze niemand in gevaar wil brengen. Ze houdt er sterk rekening mee dat ze zal worden opgepakt en schrijft daarom een emotionele brief aan haar zoon. Daarin staat onder andere:

Vergeet je moeder niet. Ik dank God dat je een goed mens bent en ik hoop dat je een goed mens zult blijven. We hadden van een ander leven gedroomd, maar het mocht niet zo zijn.

Uiteindelijk wordt Elvira inderdaad opgepakt. Ze wordt in 1943 getransporteerd naar vernietigingskamp Sobibor en daar vermoord. Theo's vader komt om in Auschwitz.

Theo zelf weet, als door een wonder, meerdere keren uit de handen van de Duitse bezetter te blijven. Zo wordt één van zijn onderduikadressen uitgekamd, net op het moment dat hij even de deur uit is. Ook loopt hij op een dag SS-officieren tegen het lijf, maar weet te voorkomen dat zij erachter komen dat hij Joods is. Tijdens een mislukte vlucht naar Zwitserland belandt hij in Brussel. Daar weet hij onder de radar te blijven tot aan de bevrijding.

Toen ik in de oorlog ondergedoken was, heb ik zelf ook het idee gekregen dat ik een beschermengel of misschien wel een paar beschermengelen had.
Theo Olof

Theo Olof aan de wieg van NPO Klassiek

Na de oorlog stort Theo zich op muziek. Voor zijn werk moet hij veel naar het buitenland. Op elke bestemming schakelt hij direct de klassieke radiozender aan. Het stoort hem dat veel landen een klassieke radiozender hebben, maar Nederland niet. Samen met een groep componisten en musici lobbyt Theo voor een klassieke zender. Er wordt een stichting opgericht en een benefietavond georganiseerd om handtekeningen op te halen. Uiteindelijk wordt gehoor gegeven aan de vraag. Voorwaarde is wel dat de zender niet enkel complete concerten gaat uitzenden, maar ook kortere stukken moet draaien en aandacht moet schenken aan zowel oude als moderne muziek. Op 28 december 1975 is het zover. Omroep Veronica zendt klassieke programmering uit op Hilversum 4. Komiek André van Duin had de eer om de allereerste uitzending in te leiden. Luister hieronder naar de allereerste minuten NPO Klassiek:

Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.

Op maandag 2 januari 2022 sprak Wouter in Podium met Noor Olof, de weduwe van Theo. Ze vertelde over de inzet van haar man voor de oprichting van een klassieke zender

Theo ziet het als zijn plicht om door te gaan met musiceren tot het niet meer kan, omdat hij één van de weinigen is die de oorlog heeft overleefd. Toch gaat hij op 70-jarige leeftijd met pensioen. Hij overlijdt op 88-jarige leeftijd op 9 oktober 2012 in Amstelveen.

foto: ANP

In 2009 ontvangt Theo Olof de eerste NPO Radio 4-prijs, uit handen van toenmalig minister Plasterk, vanwege zijn aandeel in het opzetten van de eerste klassieke radiozender in Nederland.

Beluister de podcast Muziek tot Leven

In de podcast Muziek tot Leven - Verhalen van musici in de oorlog wijdt presentatrice Margriet Vroomans een uitzending aan het indrukwekkende verhaal van Theo Olof.