Componist

Max Bruch

foto: Bruchfoto: Bruch
  1. Componistenchevron right
  2. Max Bruch

Wie was Max Bruch?

Max Bruch was een Duitse componist uit de Romantiek. Hij componeerde het immens populaire Eerste vioolconcert. Toch mag je best van een vergeten componist spreken, want meters aan partituren (koorwerken, concerten, een Singspiel, twee voltooide opera’s en drie symfonieën) liggen onder een dikke laag stof.

Snelle weetjes

  • Geboren: 6 januari 1838, Keulen (Duitsland)
  • Gestorven: 2 oktober 1920, Berlijn (Duitsland)
  • Getrouwd met: mezzosopraan Clara Tuczek (3 januari 1881, Berlijn)
  • Bekendste stukken: Eerste vioolconcert, Kol Nidrei, Schotse Fantasie, Romance voor altviool en orkest
  • Tijdgenoten: Brahms, Mahler, Reger, Wagner, Robert Schumann e.a.
  • Interessant: Bruch kreeg zijn eerste muzieklessen van zijn moeder. Later studeerde hij piano bij Ferdinand Hiller. Piano bleek echter niet zijn meest geliefde instrument. "De piano kan een melodie niet laten zingen, en melodie is de ziel van de muziek", vond Bruch.

In 1907 gaf Bruch zelf een onbarmhartig realistische samenvatting van zijn componistencarrière in een vraaggesprek met de Amerikaanse muziekjournalist Arthur Abell: "Over vijftig jaar zal Brahms tot de grootste componisten aller tijden behoren, terwijl ik voornamelijk zal voortleven door mijn Vioolconcert... Brahms was een veel groter componist dan ik, om verschillende redenen. Ten eerste was hij veel origineler. Hij ging altijd zijn eigen gang. Hij gaf niets om de reactie van publiek of critici... Ik had een vrouw en kinderen om te onderhouden en te laten studeren. Ik was genoodzaakt om geld te verdienen met mijn composities. Dus moest ik werken schrijven die plezierden en gemakkelijk te begrijpen waren. Toch verlaagde ik mezelf nooit; mijn artistieke geweten stond dat niet toe. Ik componeerde altijd goede muziek, maar het was muziek die gemakkelijk verkocht. In mijn muziek was nooit iets controversieels zoals in die van Brahms."

Hoe werd Bruch componist?

Max Christian Friedrich Bruch werd op 6 januari 1838 geboren in Keulen. Hij kreeg daar van zijn moeder zijn eerste muzieklessen. Later studeerde hij compositie bij Ferdinand Hiller en piano bij Carl Reinecke. Hij was slechts veertien jaar oud toen zijn Eerste symfonie in première ging.

Bruchs loopbaan was zoiets als een optocht langs de hele gevestigde orde; hij won concoursen, studeerde bij gereputeerde mensen, componeerde voor het theater, de concertzaal en de kerk en hij aanvaardde verschillende prestigieuze banen. Al toen hij begin twintig was beleefde hij in 1864 een eerste succes met een koorwerk, de cantate Frithjof, dat was gebaseerd op een oude Noorse legende. Diverse andere kassuccessen als de wereldlijke koorwerken Odysseus en Das Feuerkreuz verstevigden zijn naam en bevestigden hem als een natuurlijke opvolger van Felix Mendelssohn op het gebied van grandioze oratoria.

Quote

Wie wil scheppen, heeft eenzaamheid en concentratie nodig. Muziek mag dan soms ‘goddelijk’ klinken, een menselijke geest ligt eraan ten grondslag. De noten komen van binnen, niet van buiten.

Max Bruch

Hoe zag het leven van Bruch eruit?

Bruch trouwde in 1881 in Berlijn met zangeres Clara Tuczek (1854-1919). Samen kregen ze vier kinderen: Margarete (1882-1963), Max Felix (1884-1943), Hans (1887-1913) en Ewald (1890-1974). Hun zoon Max Felix speelde klarinet en bleek het muzikale gen geërfd te hebben. Bruch componeerde speciaal voor hem Acht stukken voor klarinet, altviool en piano:

Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.

Bruch verhuisde samen met Clara tijdelijk naar Liverpool waar hij van 1880 tot 1883 directeur was van de Liverpool Philharmonic Society. Daar componeerde hij Kol Nidrei, zijn bekendste werk na dat Eerste vioolconcert. De twee kregen heimwee naar Duitsland en verhuisden terug.

Bruch componeerde door tot aan zijn dood.

foto: Getty

Max Bruch

Heeft Bruch met zijn Eerste vioolconcert te vroeg gepiekt?

Op zijn zevenentwintigste schreef Max Bruch een vioolconcert dat al bijna anderhalve eeuw tot het handjevol van meest gespeelde vioolconcerten behoort. De Hongaarse topviolist Joseph Joachim voorzag Bruch van technisch advies en bracht de eerste uitvoering van de definitieve versie in 1886. Het was een groot succes, zeker omdat destijds nog maar twee vioolconcerten internationale status hadden bereikt (namelijk van Beethoven en Felix Mendelssohn).

Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.

Toch kende deze gigantische hit van Bruch een keerzijde voor de componist zelf. Bruch beklaagde zich over het feit dat andere stukken, waaronder al die andere werken voor viool en orkest, maar zelden werden uitgevoerd en in de schaduw van het Eerste vioolconcert gedoemd waren om in de vergetelheid te raken. Hij betichtte de violisten die het stuk omarmden zelfs van luiheid: "Loop toch allemaal naar de hel! Alsof ik geen andere concerten heb geschreven die net zo goed zijn."

Quote

Zijn melodieën zijn verbluffend naturel en soepel.

Muziekrecensent Merlijn Kerkhof over Bruchs compositie 'Die Loreley'

Was Bruch joods?

Tijdens het Duitse nationalisme werd Bruch vanwege zijn compositie Kol Nidrei door de nazi's als jood beschouwd. Bruch was weliswaar helemaal geen jood, maar laadde postuum die verdenking op zich omdat hij als uitgangspunt voor een compositie voor cello en orkest de pakkende joodse melodie Kol Nidrei had gebruikt. Dit lied wordt traditioneel gezongen aan de vooravond van Yom Kippur. Genoeg reden voor de nazi's om Bruch in de ban te doen en zo werd zijn muziek in de Duitstalige gebieden nog verder vergeten.

Gerelateerde podcast

Ken je componisten

Ken je componisten

In welke stijl componeerde Bruch?

Bruch bleef zijn hele carrière vasthouden aan de klassiek-romantische stijl. Bruchs grote voorbeeld was Felix Mendelssohn, die zelf toch ook al zijn blik op het verleden gericht hield. De voornaamste reden dat Bruch in de meeste muziekgeschiedenisboeken hooguit een bijrol toebedeeld heeft gekregen, is dat hij niet tot de vernieuwers behoorde. Bruch keerde zich fel tegen de muziek van de Neu-Deutsche Schule, waar progressievelingen als Liszt en Berlioz het voor het zeggen hadden. Met latere componisten als Richard Strauss en Paul Hindemith had hij ook weinig mee. Aan Richard Wagner had hij een bloedhekel.

Wist je dat...

  • Felix Mendelssohn het grote voorbeeld van Bruch was?
  • Bruchs Eerste vioolconcert Jaap van Zweden als kind deed besluiten om violist te willen worden?
  • Bruch zo ontevreden was over de eerste uitvoering van de Schotse Fantasie (1881) door de Hongaarse vioolvirtuoos Joseph Joachim, dat hij het werk een maand later nog een keer in première liet gaan, maar dan met de Spaanse violist Pablo de Sarasate?
  • Bruch in 1891 professor aan de Berlijnse Musikakademie werd, waar hij tot 1910 les gaf?
  • zijn vrouw Clara soms zong in de uitvoeringen van zijn werk?

Toplijsten: Bruch

Ster advertentie
Ster advertentie