17 maart 2001: Nederlandse première Death in Venice

Eenzame liefde in tijden van cholera

Death in Venice vertelt het – ook uit Visconti’s twee jaar eerder voltooide film bekende – verhaal naar Thomas Manns novelle. Het verhaal van de ouder wordende schrijver Gustav von Aschenbach die in de oude lagunestad gegrepen wordt door de jeugdige, volmaakte schoonheid van Tadzio (ten minste, zo verstaat hij zijn naam), maar zijn liefde voor de jongen niet openlijk kan en wil tonen. Zijn liefde en twijfel uit hij in de opera in dramatische monologen, begeleid door alleen een piano. Zijn eenzaamheid wordt nog eens benadrukt doordat hij in relatief weinig scènes écht met andere spelers in contact treedt. In een duistere reiziger in München, een aandachttrekkerige fat op de boot onderweg, een oude gondelier (Charon?), de vals-vleierige hotelier, de kapper en een komediant, zelfs de stem van Dionysos (als tegenhanger van ‘het Apollinische’) ziet hij steeds zijn noodlot weerspiegeld. Heel knap werden al deze rollen in Amsterdam (net als bij de première in 1973) gezongen door één zanger: dit keer de rijk geschakeerde bariton David Wilson-Johnson. Geleidelijk beseft Aschenbach: levend zal hij de stad, geplaagd door een uitbraak van cholera, niet verlaten. Hij sterft als hij Tadzio’s naam eindelijk hardop durft uit te spreken.

Anders dan in Visconti’s film is de personage van Tadzio hier een zwijgende rol: in een scenische opvoering uitgevoerd door een danser; ook de rollen van zijn Poolse familie en vriend worden gedanst. Zijn stem en verschijning worden muzikaal vormgegeven door een subtiel ingezette, enigszins gamelan-achtige percussiesectie. De Britse tenor Anthony Rolfe Johnson zong in 2001 de zware rol van Gustav von Aschenbach, die Britten oorspronkelijk voor zijn levensgezel Peter Pears geschreven had.

Beluister het concert

Radio Kamerorkest
Groot Omroepkoor
Kenneth Montgomery, dirigent
Simon Halsey, koordirigent

Anthony Rolfe Johnson, tenor (Gustav von Aschenbach)
David Wilson-Johnson, bas-bariton (De reiziger, de fat, de oude gondelier, de hotelier, de kapper, komediant & de stem van Dionysos)
Brian Asawa, countertenor (De stem van Apollo)
Christopher Lemmings tenor (hotelportier)
Matthew Hargreaves, bas-bariton (Engelse employé van een reisbureau)

De overige rollen werden gezongen door leden van het Groot Omroepkoor: Margriet van der Hucht, Marjolein Koetsier, Linda Rands, Maja Roodveldt, Elma van den Dool, Dory Grandia, Harda van Wageningen, Yvonne Benschop, Suzanne Meessen, Ans van Dam, Anthony Robins, Boguslaw Fiksinski, Adrian Folea, Lars Terray, Hans de Vries, Geert van Hecke, Luuk Tuinder, Jasper Schweppe, Henk van Heijnsbergen en Corry Pronk

Bemjamin Britten - Death in Venice (Nederlandse première)

Onzekere tijden

De recensenten benadrukten dat het natuurlijk juist de Matinee was die deze verlate Nederlandse première van Death in Venice voor haar rekening nam – dé plaats immers voor groot repertoire dat extra aandacht verdient. Niet voor de eerste keer, noch de laatste, stond het voorbestaan van de serie onder druk: de commissie-Hierck had de Tweede Kamer kort voor deze zaterdagmiddag geadviseerd ruim zeventig omroepmusici te ontslaan. Die raad werd niet opgevolgd...

Omslag: Horst-schlaemma