25 maart 2000: Reinbert de Leeuw dirigeert Saint-François d’Assise
- Klassiek
- 25 maart 2000: Reinbert de Leeuw dirigeert Saint-François d’Assise
Jaren achtereen bracht Reinbert de Leeuw (1938-2020) met een van de omroepensembles minstens één compositie van Olivier Messiaen op de Nederlandse podia. Hij kende de componist goed en waardeerde hem hogelijk. Er was nog één Messiaen-partituur die hij als dirigent nog niet onder handen genomen had: Saint-François d’Assise. In maart 2000 was het zo ver: hij kon de opera in de Matinee dirigeren. Dat was veertien jaar na de Nederlandse première onder Kent Nagano, in het Utrechtse Muziekcentrum Vredenburg.
Hans Haffmans in gesprek met Reinbert de Leeuw.
Weer(ga)loos
“Grensverleggend”, zo noemde De Leeuw het oeuvre van Messiaen in een interview (2013) met zijn biograaf Thea Derks. Hoewel zijn muziek ‘over the top’ is, golden de wetten van de ‘goede smaak’ bij hem domweg niet, meende hij: “Messiaen is de componist die op de een of andere manier dingen kon opschrijven die in de handen van een ander onverdraaglijk (zouden zijn), waarbij je denkt: ‘Dat kan je toch niet máken?’ – maar hij wél”. “Hoe Messiaen een E-majeur-akkoord kon schrijven… dan val je toch wel van je stoel en denk je: ‘alsof ik het voor de eerste keer hoor’.”
Maar toen De Leeuw hem in Parijs ernaar vroeg, hoe het toch mogelijk was dat er bij hem helemaal geen conflict was tussen tonaal en atonaal, tussen eenvoudig en complex, wees Messiaen, eigenlijk niet begrijpend, naar het karpet op de vloer en zei: “rood – E-majeur, dat is róód, waar héb je het over?” In Derks’ biografie Reinbert de Leeuw, mens of melodie (2014) zegt De Leeuw nog: “De scène waarin [St. Franciscus] de stigmata krijgt, is ook weergaloos. Na een reeks luide dissonante klankblokken zingt het koor opeens zoetgevooisde harmonieën, dat schiet recht in je hart: je wordt er compleet weerloos van.”
Beluister het concert
Speellijst is niet beschikbaar.
zaterdag 25 maart 2000
OmroepVARA
ComponistenOlivier Messiaen
UitvoerendenHeidi Grand Murphy (L'Ange; sopraan), David Wilson-Johnson (Saint Francois; bas-bariton), Stuart Kale (Le lépreux; tenor), Quentin Hayes (Frère Léon; bariton), Gordon Gietz (Frère Massée; tenor), Marten Smeding (Frère Elie; tenor), Frédéric Caton (Frère Bernard; bas), Henk van Heijnsbergen (Frère Sylvestre; bas), Palle Fuhr Jørgensen (Frère Rufin; bas), Jeanne/Hartmann-Claverie Loriod (ondes Martenot), Reinbert de Leeuw (Dirigent), Groot Omroepkoor, WDR Rundfunkchor Köln
EnsemblesRadio Filharmonisch Orkest
LocatieConcertgebouw, Amsterdam
Radio Filharmonisch Orkest
Groot Omroepkoor
WDR Rundfunkchor Köln
Reinbert de Leeuw, dirigent
Heidi Grand Murphy, sopraan (L’Ange)
David Wilson-Johnson, bas-bariton (Saint-François)
Stuart Kale, tenor (Le lépreux)
Quentin Hayes, bariton (Frère Léon)
Gordon Gietz, tenor (Frère Massée)
Marten Smeding, tenor (Frère Elie)
Frédéric Caton, bas (Frère Bernard)
Henk van Heijnsbergen, bas (Frère Sylvestre)
Palle Fuhr Jørgensen, bas (Frère Rufin)
Jeanne Loriod, ondes Martenot
Valérie Hartmann-Claverie, ondes Martenot
Dominique Kim, ondes Martenot
Messiaen - Saint-François d’Assise
Reinbert de Leeuw aan het werk met het Radio Filharmonisch Orkest in 2000. Foto: ANP KIPPA
Weergaloos
Leverden in 1986 het Radio Symfonie Orkest (aangevuld met leden van het Radio Filharmonisch) en het Groot Omroepkoor hun bijdrage aan de uitvoering van dit urenlange en extatische magnum opus, dit keer behaalden het (met extra musici uitgebreide) Radio Filharmonisch Orkest, het Groot Omroepkoor en het koor van de WDR hun monsterzege. De uitvoering werd herhaald in Brussel, en in 2001 nog eens in het Edinburgh Festival. In Amsterdam was het applaus lang en uitbundig. Dagblad Trouw in de recensie: “De Leeuw heeft zelden iets overtuigenders gedaan.” En Het Parool oordeelde: “Het RFO speelde weergaloos, de zeer uitgebreide slagwerksectie voorop. Ook de koren en de vocale solisten leverden buitengewoon aansprekende prestaties.” En: de uitvoering van Nagano kon, aldus Erik Voermans in die krant, “niet in de schaduw staan” van die onder De Leeuw.
Omslag: ANP KIPPA